تضمین سلامتی بدن با آجیل و خشکبار

تضمین سلامتی بدن با آجیل و خشکبار

امروزه آجیل نه تنها بخش جدانشدنی فرهنگ ایرانیان است, بلکه به عنوان خوراکی سالم و حاوی ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای انسان شناخته می شود به گفته متخصصان تغذیه مصرف روزانه انواع مغزها به تأمین مواد معدنی و ویتامین های موردنیاز بدن کمک کرده و سبب پیشگیری, بهبود و درمان بسیاری از بیماری ها می شود

ترویج مصرف آجیل و خشکبار به عنوان میان وعده ای سالم به جای کربوهیدرات های خالی از مواد مغذی راهبرد اصلی کسب ویتامین های مورد نیاز بدن است.


مصرف آجیل و خشکبار در بعضی مراسم ها و مناسبت ها در کشورمان بسیار زیاد می شود. اگر از همگان اجزای یک آجیل خوب را بپرسیم همه از پسته، بادام، تخمه، فندوق و دیگر انواع دانه های روغنی شناخته شده سخن می گویند، اما ممکن است از خاصیت ها و این که چقدر می تواند در تامین ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای بزرگسالان و کودکان تاثیر داشته باشد کمی بی اطلاع باشیم.


آجیل و خشکبار جزء آن دسته خوراکی های جایگزینی هستند که مصرف مرتب شان بسیار توصیه می شود. مخصوصا در ایام به خصوصی از سال مثل: شب یلدا یا ایام عید نوروز بین مردم بسیار محبوب می شوند. خواص آجیل و انواع دانه های روغنی بسیار زیاد است زیرا علاوه بر آن که باعث می شود سریع تر احساس سیری کنید، از جمله انواع دانه های کم کالری است که مصرف شان باعث چاقی نمی شود. انواع مختلفی از آجیل وجود دارد که می توانید برخی از آن ها را مستقیما میل کنید، یا جهت بهبود طعم، آن ها را بو بدهید یا به اشکال دیگری فرآوری کنید. بسیاری از متخصصان تغذیه توصیه می کنند به طور مرتب مصرف آجیل را دررژیم غذایی تان بگنجانید.


مهم ترین دلیل اصلی توصیه به مصرف مرتب آجیل، وجود مواد مغذی فراوان در آجیل است. می توان گفت، آجیل حاوی مواد مغذی نسبتا کاملی است؛ این مواد مغذی شامل ویتامین ها، مواد معدنی، و غیره می شوند. بهره مندی از تمام مواد مغذی موجود در آجیل به نحوه ی فرآوری آن بستگی دارد. یکی از بهترین راه ها برای آماده سازی آجیل، بدون هدر رفتن مواد مغذی آن ، جوشاندن است!


جایگاه در فرهنگ سنتی و باستانی


آجیل از دیرباز به یکی از نمادهای فرهنگ ایرانی بدل گشته است به صورتی که برخی از مراسم سنتی ایرانیان (مانند نوروز و یلدا) تنها با حضور آجیل مفهوم خود را پیدا می کنند.


جایگاه در فرهنگ مذهبی


امروزه جایگاه آجیل میان ایرانیان از حضور در مراسم جشن و شادی فراتر رفته است و به بخشی از اعتقادات مذهبی آن ها نیز وارد شده است. در بسیاری از مراسم مذهبی (که معمولاً توسط زنان برپا می شود) از نوعی آجیل، موسوم به آجیل مشکل گشا استفاده می شود که هرچند توسط هیچ مرجع مذهبی ای تأیید نشده است اما مردم بر این باورند که می تواند آن ها را در رفع مشکلاتشان یاری کند.


جایگاه اقتصادی


با توجه به باغ های گسترده پسته ایران، آجیل ایرانی نیز به مانند پسته یکی از نمونه های شناخته شده صادرات ایرانی در بازارهای جهانی محسوب می شود.


بهترین ها نوع آجیل


بهترین های خشکبار و آجیل آن ها هستند که در شرایط سالم عمل آوری شده و معمولاً به صورت روزانه بو داده و به فروش برسند.


انواع آجیل


آجیل ها انواع بسیار گوناگونی دارند که نمی توان برای تمامی آن ها اسم انتخاب کرد. برخی اسامی هم که برای آجیل ها انتخاب می شود از دو شیوه نام گذاری پیروی می کند.


• شیوه اول که نام آجیل را بر اساس کاربرد آن انتخاب می کند. (آجیل مشکل گشا).


• شیوه دوم نام آجیل را بر اساس ترکیبات و اجزای آن انتخاب می کند. ( آجیل شور، آجیل شیرین، چهار مغز).


آجیل میوه


خانواده آجیل ها دسته ای از میوه جات با پوست سخت و سفت هستند که از درختان با دانه ناشکوفا و باز عمل می آیند. در زبان انگلیسی کلمه nut به گستره بزرگی از دانه های خشکبار شده اطلاق می شود اما در دانش زیست شناسی تعداد مشخص و محدودی از آن ها nut (آجیل) هستند. آجیل ها یک منبع مهم غذایی برای حیات وحش و انسان ها محسوب می شوند. گردو، پسته، فندق، بادام، بلوط، بادام هندی، بادام زمینی جزء آجیل ها هستند.


ترکیبات


هر چند همان گونه که گفته شد، گستره موادی که در آجیل های گوناگون به کار می رود بسیار زیاد است، اما به طور کلی می توان از اقلام زیر به عنوان ارکان اصلی تشکیل دهنده آجیل نام برد: پسته، فندق، تخمه آفتابگردان، تخمه کدو، تخمه ژاپنی، بادام زمینی، بادام، بادام هندی، گردو، نقل، کشمش، نخودچی و ماکادمیا.


با توجه به گستره وسیع محتوای تغذیه ای آجیل ها دسته بندی آن ها در یک طبقه بندی اشتباه است. به عنوان مثال برخی از آجیل ها دارای چربی کم ولی نشاسته زیاد هستند مثل شاه بلوط ولی آجیل دیگری چربی بالا و نشاسته کمی دارد مثل ماکادیما. با این حال آجیل ها را می توان به راحتی در یک رژیم غذایی سالم قرار داد. محتوای پروتئین و چربی آجیل ها به شما کمک می کند تا به رژیم غذایی خود پایبند بمانید. مقدار کالری موجود در ۱۰۰ گرم آجیل از ۲۱۳ در شاه بلوط تا ۷۱۸ تا ماکادمیا متغیر است. بادام بیشترین میزان فیبر و دانه کاج کمترین میزان فیبر را در بین آجیل ها دارا می باشند.


مقدار پروتئین موجود در آجیل ها تفاوت زیادی ندارد ولی کیفیت چربی در اقسام مختلف آجیل متفاوت است. در بین آجیل ها، آجیل برزیلی و ماکادمیا حاوی بیشترین مقدار چربی اشباع هستند. البته شاید این نکته در واقع به نفع شما باشد چون چربی های چند غیراشباع polyunsaturated بسیار حساس هستند و در حین فرایند پاستوریزه شدن و تفت دادن از بین می روند.


آجیل ها سالم ترین مواد خوراکی هستند که با خیال راحت می توانید از آن ها در رژیم غذاییتان استفاده کنید ولی نکته مهم اینجاست که باید تا حد امکان آجیل ها را به صورت خام مصرف نمایید.


کالری و خواص آجیل ها برای سلامتی


آجیل ها با وجودی که مواد خوراکی سالمی هستند ولی چربی بالایی دارند. ارزش غذایی آن ها برای سلامتی بسته به نوع و خام یا برشته بودن یا شور و ساده بودنشان متفاوت است.


فواید آجیل


منبع پروتئین


اولین خواص آجیل برای سلامتی غنی بودن اش از پروتئین است که می تواند از این طریق به حفظ سلامتی کمک کند. برای تامین پروتئین بدن لازم نیست انواع مختلفی از خوراکی های گران قیمت و عجیب وغریب را میل کنید؛ فقط کافی است به سادگی آجیل نوش جان کنید.


سرشار از کلسیم


یکی دیگر از خواص آجیل غنی بود آن از کلسیم است؛ کلسیم برای سلامت دندان ها و استخوان ها مفید و ضروری است. اگر معمولا دچار مشکلات دندانی و پوکی استخوان می شوید، لازم است هر روز آجیل مصرف کنید.


منبعی برای پتاسیم


به علاوه، آجیل به عنوان منبع طبیعی برای پتاسیم به حساب می آید. پتاسیم یکی از مواد مغذی مهم و ضروری برای بدن است که می تواند به بهبود و حفظ سلامت قلب کمک کند. حفظ سلامتی قلب باعث حفظ سلامتی کل بدن خواهد شد.


منبعی برای ویتامین B


آجیل ماده ی غذایی سالم و طبیعی برای ویتامین B است. اگر هر روز آجیل نوش جان کنید و بدن تان با کمبود ویتامین B مواجه نباشد، از بروز انواع گوناگونی از بیماری ها در امان خواهید بود.


کارکرد آنتی اکسیدانی


آجیل حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان است. آنتی اکسیدان ها وظیفه دارند از بدن در برابر اثرات مخرب ناشی از رادیکال های آزاد محافظت کنند.


مفید برای سلامت ماهیچه ها


اگر به طور مرتب آجیل مصرف کنید، سلامت ماهیچه های تان حفظ خواهد شد. مصرف این مواد خوراکی سالم و بی نظیر می تواند به آرامش ماهیچه های تان کمک کند و از بروز علائمی نظیر گرفتگی و سفتی ماهیچه ها در بدن پیشگیری کند.


پیشگیری از آرتروز


زنان با مصرف مرتب آجیل می توانند از بسیاری از فواید آن بهره مند شوند. این خوراکی های خوشمزه و مفید باعث پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری هایی می شوند که زنان بیش تر از مردان با آن ها رو به رو هستند؛ یکی از این بیماری ها آرتروز است که می تواند بر سلامت تمام بدن تاثیر منفی بگذارد.


تغذیه ی قلب


از دیگر خواص آجیل برای سلامتی می توان به تاثیر آن بر بهبود سلامت قلب اشاره کرد. نه تنها مصرف آجیل، به تنهایی، جهت بهبود سلامت قلب ضروری است، بلکه حتی باید آن را با سایر مواد غذایی نظیر سبزی ها و میوه های غنی از مواد مغذی مصرف کنید تا قلب تان به طور کامل از فواید آن ها بهره مند شود.


پیشگیری از سکته ی مغزی


به آسانی می توان با مصرف آجیل از سکته ی مغزی پیشگیری کرد. چنان چه برخی علائم سکته ی مغزی را در بدن تان مشاهده می کنید، لازم است به طور مرتب آجیل بیش تری مصرف کنید، زیرا آجیل دارای خواص و فواید قدرتمندی است که می توانند از بروز سکته ی مغزی پیشگیری کنند.


حفظ تمرکز مغز


مغز سالم مغزی است که بتواند به آسانی تمرکز کند، به خصوص وقتی در حال انجام فعالیت های زیادی باشید که همگی به عملکرد مغز نیاز داشته باشند. با افزایش مصرف آجیل به افزایش تمرکز مغزتان کمک کنید.


سایر خواص آجیل برای سلامتی


کمک به سلامت دستگاه گوارش


مفید برای پوست


کمک به درخشندگی پوست


پیشگیری از خشکی و تیرگی پوست


ضد سرطان


خشکبار


علاوه بر آجیل، میوه ی خشک نیز فواید زیادی برای سلامتی انسان دارد. میوه ی خشک میوه ای است که آب درون اش را تا حدود زیادی از طریق فرایند های خشک کردن خارج می کنند. در طول این فرایند، حجم میوه کوچک تر، و ظاهرش چروکیده می شود، ولی تراکم انرژی آن بیش تر می شود.


خشکبار یا خشکه بار یا میوه خشک به میوه های خشک شده و برخی مغز دانه ها گفته می شود.


• خشکبار(لغت نامه دهخدا): خشکبار. [ خ] (اِ مرکب ) پسته، بادام، قیسی خشک، فندق، گردو خشک، کشمش، سبزه، سبزه تیزابی، برگه هلو، برگه زردآلو و به عبارت دیگر میوه های خشک از قبیل میوه های فوق و آلو و آلوچه و آلبالو و زردآلوی خشک، خرما، انجیر خشک و در قدیم آن را میوه خشک می گفته اند و آن غیر آجیل است، مقابل تره بار.


• خشکبار (فرهنگ عمید): میوه های خشک شده، مانندِ گردو، کشمش، پسته، انجیر، بادام و توت.


• خشکبار (فرهنگ فارسی هوشیار): پسته، بادام، قیسی خشک، فندق، گردو، کشمش،


برگه هلو و زردآلو و به عبارت دیگر میوه های خشک از


قبیل میوه های فوق و آلو و آلوچه و آلبالو و زردآلو و


آلوی خشک و انجیر خشک و…


همه مواد غذایی، علاوه بر این که به واسطه انسان مورد استفاده قرار می گیرند، توسط دیگر جانداران نیز مورد استفاده تغذیه ای قرار می گیرند. ویروس ها، قارچ های تک سلولی، از نخستین موجوداتی هستند که غذاها و از جمله میوه ها را مورد حمله قرار می دهند. به این ترتیب، تنها پس از چند روز و گاهی حتی پس از چند ساعت از برداشت میوه، کار تخریب میوه ها آغاز می شود؛ به گونه ای که ابتدا با لک های ظریف و سپس حالت کپک زدگی و له شدگی، میوه غیر قابل مصرف می شود.


میوه خشک


بر اساس توصیه های متخصصین تغذیه تمامی میوه ها را نمی توان خشک کرد، بهتر است میوه ها را چنان خشک نکیم که مانند چیپس شکننده شوند. خشک کردن میوه ها را باید تا زمانی که ۲۰% از رطوبت آن ها باقی مانده است ادامه دهید. میوه هایی که کاملا رسیده اند را برای خشک کردن انتخاب کنید. همچنین میوه هایی که می خواهید خشک کنید باید رسیده، سفت و سالم باشند، میوه های که آسیب دیده، لک شده یا کال هستند اصلا گزینه مناسبی برای خشک کردن نیستند زیرا طعم مطلوبی نخواهند داشت. میوه های زیر مناسب خشک کردن می باشند: آلو، نارگیل، سیب، کیوی، موز، توت فرنگی، انبه، خرمالو، نارنگی، هلو، خربزه، پرتقال، زردآلو، گلابی، آناناس، انجیر، توت سفید، لیموعمانی، خرما، کشمش، زرشک، میوه های خشک را می توان برای مدت زمان طولانی نگهداری کرد، بنابراین جایگزین مناسبی برای میوه تازه در خارج از فصل آن است. میوه های خشک منبع غنی ویتامین های A،B1، B2، B3، B6 و پانتوتنیک اسید و نیز املاحی مثل کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم، مس و منگنز هستند.


فواید میوه خشک


حفظ سلامت دهان و دندان


محتویات زیست فعال موجود در میوه های خشک، به خصوص کشمش، می توانند با میکروب های عامل اختلالات دهان و لثه مبارزه کنند. یکی از مواد موثر در ترکیب آجیل، اسید اولئانولیک است که علیه باکتری پورفیروموناس ژنژیوالیس، عامل بیماری پیرادندانی مبارزه می کند. علاوه بر این، اسید اولئانولیک می تواند به پیشگیری از تشکیل جرم دندان کمک کند.


تقویت استخوان ها و قلب


آن دسته از میوه های خشک غنی از پلی فنول ها، نظیر آلو، کرنبری، بلوبری و خرما می توانند به بهبود ساختار، تراکم استخوان ها و محافظت از قلب در برابر آسیب های مختلف کمک کند. به علاوه، کلسیم، منگنز و آهن موجود در میوه ی خشک به پیشگیری از پوکی استخوان کمک می کنند.


محافظت از دستگاه گوارش


میوه ی خشک، درست مانند میوه ی تازه، غنی از فیبر است. فیبر مسلما می تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و حفظ انعطاف پذیری آن کمک کند.


پیشگیری از بیماری های مزمن


به گفته ی دکتر دنیل گالاهر، از دانشگاه مینه سوتای ایالات متحده، میوه ی خشک دارای بار گلیسمی پایینی است. این مسئله می تواند به پیشگیری از بروز بیماری های مرتبط با قند خون نظیر دیابت کمک کند. میوه ی خشک نه تنها از بیماری دیابت پیشگیری می کند، بلکه به اعتقاد پژوهشگران می تواند از بروز سرطان نیز پیشگیری کند. زیرا محتویات برخی از میوه های خشک قادر هستند رشد سلول های سرطانی را متوقف و التهاب را سرکوب کنند.


ضد سرطان


مصرف یک عدد سیب می تواند از بیماری ها دورتان کند. بسیاری از آدم ها معتقدند مصرف روزانه ی سیب و برگه ی زردآلو می تواند از بروز سرطان پیشگیری کند. سیب و برگه ی زردآلو حاوی مواد مغذی گیاهی هستند که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند؛ هم چنین این دو خوراکی به عنوان منبع خوبی برای فیبر نیز به شمار می روند. به علاوه، این دو حاوی ویتامین A، ویتامین C، و آهن نیز هستند.


تغذیه ی پوست


پوست سالم معمولا شاداب، درخشنده، و مرطوب است. خوراکی هایی نظیر انبه ی خشک حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی گیاهی، ویتامینA، ویتامینC، ویتامینE، اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ هستند که به تغذیه ی پوست کمک می کنند. کشمش یا انگور خشک نیز می تواند جهت حفظ سلامت پوست و پیشگیری از پیری زودرس به کار برود.


غنی از پتاسیم


میوه ی خشک، درست مثل آجیل، حاوی پتاسیم است. پتاسیم برای حفظ و تنظیم فشار خون مهم است. کمبود پتاسیم به طور بالقوه باعث بیماری فشار خون بالا یا هایپرتنشن می شود. مصرف مرتب ترکیب سدیم و پتاسیم می تواند میزان آب موجود در بدن و پوست را متعادل نگه دارد. جهت تامین نیاز روزانه تان به پتاسیم می توانید هر روز مقداری برگه ی زردآلو و آلو خشک نوش جان کنید.


غنی از آهن


مصرف آهن به بهبود گردش خون در بدن کمک می کند. جهت برآوردن نیاز روزانه ی بدن به آهن می توانید آلوی خشم و برگه ی زردآلو یا کشمش نوش جان کنید. آلو و زردآلو می توانند از بروز کم خونی پیشگیری کنند. به علاوه، کشمش نیز غنی از پتاسیم، منیزیوم، فسفر و آهن است.


غنی از کالری


کالری منبع انرژی بدن است. میوه های خشک می توانند منبع انرژی باشند؛ به همین دلیل، توصیه می شود همراه صبحانه میوه ی خشک میل کنید. ترکیبی از میوه های خشک نظیر کشمش، کرنبری و آلوی خشک با غلات صبحانه و شیر می تواند صبحانه ی کاملی را برای تان فراهم کند. با خوردن این صبحانه بدن تان از اول صبح آماده ی انجام همه ی فعالیت ها می شود.


موارد احتیاط در مصرف آجیل و میوده خشک


با این که مصرف آجیل و میوه ی خشک فواید بسیاری برای بدن دارد، هنگام مصرف این خوراکی ها لازم است به برخی موارد توجه کنید:


فرایند خشک کردن میوه ها باعث کاهش مواد مغذی موجود در آن ها می شود


معمولا جهت پیشگیری از هدر رفتن مواد مغذی موجود در میوه ها، آن ها را بعد از چیدن مستقیما خشک می کنند. همه ی میوه ها را می توان به خوبی خشک کرد؛ این کار معمولا از طریق قرار گرفتن میوه زیر نور خورشید، در مقابل باد گرم، یا انجماد انجام می شود. میان این سه نوع روشِ خشک کردن، انجماد می تواند بیش از همه مواد مغذی میوه ها را حفظ کند، ولی خورشید و باد گرم نیز تنها بخش اندکی از مواد مغذی موجود در میوه ها را از بین می برند.


به علاوه، روش انجماد هزینه بر است و کاربرد کم تری دارد. رایج ترین روش، خشک کردن میوه در مقابل باد گرم است، زیرا نسبت به روش نور خورشید سریع تر، و نسبت به انجماد ارزان تر است؛ به این ترتیب می توان نتیجه گرفت، بیش تر میوه های خشکی که به طور گسترده در اختیار مصرف کننده ها قرار می گیرند، نسبت به میوه های تازه مقدار اندکی ارزش غذایی شان را از دست داده اند.


میوه ی خشک حاوی دی اکسید گوگرد است


بعد از خشک کردن میوه، آن را با استفاده از دی اکسید گوگرد بسته بندی می کنند؛ این ماده نوعی آنتی اکسیدان مصنوعی و عامل ضد باکتری است. این ماده می تواند از تغییر رنگ میوه ی خشک پیشگیری و مدت زمان نگهداری اش را طولانی تر کند. میوه های خشک نسبت به سایر خوراکی ها دارای دی اکسید گوگرد بیش تری هستند و این میزان از این ماده موجود نگرانی بسیاری از آدم ها شده است.


درصد اندکی از آدم ها به دی اکسید گوگرد حساسیت (آلرژی) دارند، به خصوص آدم های مبتلا به آسم. مصرف دی اکسید گوگرد برای این افراد می تواند باعث بروز سردرد، مشکلات تنفسی و خارش پوست شود. بنابراین بهتر است از مصرف میوه های خشک حاوی دی اکسید گوگرد خودداری کنید؛ هرچند، این گونه میوه های خشک (عاری از دی اکسید گوگرد) غالبا به سختی یافت می شوند و گران تر هستند.


میوه ی خشک غالبا حاوی قند اضافه است


تنها ماده ای که عموما به میوه ی خشک اضافه می شود، قند است؛ معمولا قند را جهت بهبود طعم به این خوراکی ها اضافه می کنند. میوه ها دارای قند نسبتا بالایی هستند، بنابراین افزودن قند می تواند تاثیر آن ها را بر افزایش خطر بروز بیماری بیش تر کند. قند طبیعی موجود در میوه های خشک، در واقع به خودی خود جزء عوارض منفی آن به حساب نمی آید، ولی وقتی با قند اضافه ترکیب می شود، می تواند باعث بروز مشکلاتی برای سلامتی شود.


خواص آجیل و خشکبار


گندم سیاه


ارزش غذایی:


گندم سیاه حد وسط بین آجیل و غلات است. این گندم نیز حاوی ترکیبی از ۷۹٪ کربوهیدرات، ۸٪ چربی، و ۱۳٪ پروتئین است. گندم سیاه منبع بی نظیری از فیبر و ویتامین ب کمپلکس است و معمولا به شکل آرد مصرف می شود.


فایده ها:


برای گوارش عالی است، با احتباس آب مبارزه می کند، از قلب محافظت می کند، به کنترل موثر دیابت کمک می کند، به کاهش وزن کمک می کند، تعادل الکترولیت را حفظ می کند و ترکیب کاملی از آمینواسیدها دارد.


موارد جزیی:


گندم سیاه غله، دانه، علف، یا حتی آجیل و خشکبار نیست، در واقع یک نوع میوه است و به خانواده ی رابارب تعلق دارد. گندم سیاه گیاهی تنومند است که ظرف ۶۰ روز می رسد!


شاه بلوط


ارزش غذایی:


سرشار از انرژی است و چربی پایینی دارد که در بین آجیل ها مورد کمیابی به شمار می رود. شاه بلوط از ۸۸٪ کربوهیدرات، ۸٪ چربی و ۴٪ پروتئین تشکیل شده است. شاه بلوط سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و فلزات کمیاب است.


فایده ها:


برای مراقبت دندان، سلامت استخوان، درمان اسهال، مبارزه با بیماری های تنفسی، حفظ ارتجاعی بودن رگ های خونی خوب است، یک آنتی اکسیدان قوی به شمار می رود، عملکرد تیروئید را بهینه می کند، به گوارش کمک می کند، کاهش وزن را بهبود می بخشد، در تغذیه ی دوران بارداری مفید است، کلسترل را متعادل می کند، یک خون رسان حیاتی و قابض فوق العاده است.


نکته ی جزیی:


شاه بلوط در هند بسیار محبوب است و آن ها ۴۰٪ از تولید شاه بلوط جهان را هر سال مصرف می کنند. شاه بلوط در حوالی زمستان می رسد و به همین خاطر «آجیل زمستانی» هم به آن می گویند.


دانه چیا


ارزش غذایی:


دانه های چیا خاصیت منحصربه فردی دارند. آن ها هیچ ویتامینی ندارند اما تمام آن را با یک ترکیب متراکم از مواد معدنی و فلزات کمیاب جبران می کنند. دانه های چیا از ۳۶٪ کربوهیدرات، ۵۳٪ چربی و ۱۱٪ پروتئین تشکیل شده است.


فایده ها:


برای گوارش عالی است، مملو از آنتی اکسیدان است، یک بار پروتئینی تقریبا کامل دارد، به کاهش وزن کمک می کند، ضد التهاب است، از دیابت جلوگیری می کند و سلامت قلب و عروقی کامل را حفظ می کند.


نکته ی جزیی:


دانه های چیا بسیار معتبر و محترم هستند و در بین آزتک ها یک ابر خوراکی به حساب می آید و حتی روزگاری به عنوان ارز و پول برای معاملات و خرید و فروش استفاده می شدند. آن ها نسبت به تخم کتان فیبر بالاتری دارند.


تخم کتان


ارزش غذایی:


فیبر رژیمی فوق العاده بالایی دارد، تخم کتان ترکیب سالمی از گروه ویتامین B کمپلکس و فلزات کمیاب ضروری دارد. آن ها از ۲۲٪ کربوهیدرات، ۶۶٪ چربی، و ۱۲٪ پروتئین درست شده اند.


فایده ها:


تخم کتان سلامتی کلی بدن را ارتقاء می بخشد، کلسترل بد را کاهش می دهد، ناخن ها را تقویت می کند، روماتیسم مفصلی را تسکین می دهد، قند خون و سطح هورمون را کنترل می کند، سلامت دستگاه گوارش را بهبود می بخشد و ماهیتی ضد سرطانی دارد.


نکته ی جزیی:


در بسیاری از کشورها تخم کتان داروی جایگزینی مهم به شمار می آید. در هند تخم کتان نقش مهمی در درمان های آیورودیک ایفا می کند.


دانه کاج


ارزش غذایی:


دانه های کاج از ۸٪ کربوهیدرات، ۸۵٪ چربی و ۷٪ پروتئین تشکیل شده است و بار گلیسمی آن تقریبا صفر است. این آجیل ترکیب سالمی از ویتامین ها به خصوص گروه ب کمپلکس و همین طور فلزات کمیاب ضروری دارد.


فایده ها:


کلسترول بد موجود در بدن را کنترل می کند، آنتی اکسیدانی بی نظیر است، ظاهر جوان پوست تان را حفظ می کند، فاقد گلوتن است، خواص ضد سرطانی دارد و برای زنانی که قصد باردار شدن دارند مفید است.


نکته ی جزیی:


دانه ی کاج دو پوسته ی بیرونی دارد که اولین آن مخروط کاج است. بعضی از انواع کاج خاصیت عجیب و غریبی دارند که سندرم دانه ی کاج نامیده می شود و باعث می شود هرچیزی می خورید مزه ی تلخی یا فلزمانند بدهد.


تخم خشخاش


ارزش غذایی:


این ها دانه هایی سرشار از فیبر هستند با ۶۶٪ چربی، ۲۲٪ کربوهیدرات و ۱۲٪ پروتئین. میزان ویتامین موجود در تخم خشخاش مخدود است و ترکیب قابل توجهی از فلزات و مواد معدنی دارد.


فایده ها:


تخم خشخاش ضد التهاب است، به درمان کارسینوما کمک می کند، از یبوست جلوگیری می کند، برای پوست بسیار خوب است، اگزما را درمان و رشد مو را تحریک می کند.


نکته ی جزیی:


تخم خشخاش از گیاهی به دست می آید که از آن تریاک تولید می کنند. با وجود این، تخم خشخاش هیچ یک از اثرات تریاک را ندارد.


دانه کنجد


ارزش غذایی:


کنجد و روغن آن نقش مهمی در بسیاری از خوراک های جنوب شرقی آسیا ایفا می کند. اساسا از ۷۱٪ چربی، ۱۹٪ کربوهیدرات و ۱۰٪ پروتئین تشکیل شده است. در حالی که تقریبا بار گلیسمی آن صفر است، اما سرشار از ویتامین ب کمپلکس و مواد معدنی است.


فایده ها:


دانه ی کنجد از فشار خون پیشگیری می کند، کلسترول را کاهش می دهد، برای گوارش خوب است، سلامت پوست را به خوبی تامین می کند، کم خونی را برطرف می کند، از آسیب رادیکال های آزاد جلوگیری و درد بیماران آرتروزی را تسکین می دهد.


نکته ی جزیی:


از کل واردات دانه ی کنجد به آمریکا که حدودا ۴۶.۲۶۶ تن بود، اکثر آن برای نان همبرگر استفاده می شود! باور بر این است که کنجد اولین محصولی است که برای استفاده از روغن اش کاشته می شود.


مضرات مصرف بی اندازه آجیل


مصرف آجیل باعث تقویت بنیه بدن می شود و اثر فوق العاده ای در کاهش کلسترول، سلامت ماهیچه های قلب، افزایش قدرت ذهن و درمان کم خونی دارد. با این وجود مصرف بیش از حد آجیل در نوروز می تواند باعث چاقی، مشکلات قلبی و آسیب دندان ها شود. این روزها که به عید نوروز نزدیک می شویم، مردم گرایش بیشتری به مصرف آجیل دارند. متخصصان تغذیه معتقدند، مصرف آجیل و مغزهای گیاهی برای درمان بیماری ها و تقویت بنیه بدن مفید است و مصرف متعادل و به اندازه آن، اثر فوق العاده ای در کاهش کلسترول، پیشگیری از سرطان، سلامت ماهیچه های قلب، افزایش قدرت ذهن و هوش و درمان کم خونی فقر آهن دارد. البته زمانی که همین آجیل به طور اصولی و متعادل مصرف نشود، ممکن است اثرات معکوسی به جا گذاشته و به ضرر سلامتی تمام شوند.


علیرغم خواص فروان آجیل، مصرف بیش از حد آنها می تواند اثرات متضادی بر سلامت افراد به جا بگذارد، به ویژه آنکه غالبا آجیلی که در نوروز مورد مصرف قرار می گیرد از انواع آجیل بو داده و شور است. عوارض ناشی از مصرف زیاد آجیل عبارتند از:


اضافه وزن و چاقی


خوردن حجم بالایی از آجیل ها به دلیل میزان چربی و کالری بالای این مغزهای گیاهی، باعث افزایش وزن و چاقی می شود.


افزایش چربی فشار خون و احتمال بیماری های قلبی


آجیل های بو داده غالبا شور هستند و باعث بالا رفتن فشار خون می شوند. چربی بالا به همراه افزایش فشار خون خطر بیماری های قلبی و حمله قلبی را فزایش می دهد.


حساسیت


طبع گرم آجیل و وجود برخی مواد آلرژی زا به ویژه در بادام زمینی می تواند در افراد مستعد ایجاد حساسیت و بروز جوش و آکنه کند و در مواردی حتی می تواند کشنده باشد و ایجاد شوک های آنافیلاکتیک کند.


مشکلات گوارشی


یکی از شایع ترین مضرات مصرف آجیل، بروز مشکلات گوارشی مانند نفخ معده و ایجاد گاز در دستگاه گوارش است و در موارد افراط بیش از اندازه منجر به اسهال می شود.


آسیب به دندان ها


مصرف زیاد آجیل به ویژه انواع تخمه، باعث آسیب به دندان ها شده و سبب تحلیل و از بین رفتن آن ها می شود و می تواند زمینه ساز تغییر رنگ دندان ها نیز گردد.


خشک کردن میوه


یکی از قدیمی ترین روش های نگهداری مواد غذایی، استفاده از فرآیند خشک کردن است. به کمک این فرآیند، علاوه بر ممانعت از فساد مواد غذایی، وزن و حجم محصول نیز کاهش یافته و باعث سهولت در بسته بندی، حمل و نقل و انبارداری آن می گردد.


تعاریف و تفاوت خشک و خشکانیده


 میوه ها، مغزها و دانه های خشک (Dry) محصولاتی هستند که رطوبت بخش خوراکی آن ها پس از رسیدن، بطور طبیعی کم باشد.


 میوه ها، مغزها و دانه های خشکانیده (Dried)، محصولاتی هستند که رطوبت بخش خوراکی آن ها پس از رسیدن، بطور طبیعی زیاد بوده و بخش زیادی از این رطوبت با خشک کردن به روش های گوناگون از آن گرفته می شود.


تعاریف علمی هریک از خشکبار


 برگه زردآلو


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت زردآلو با نام علمی Prunus armeniaca Linnaeus از خانواده Rosaceae که آن را در راستای شیار طبیعی خود به دو نیمه جدا نموده و هسته گیری کرده باشند، به دست می آید.


 برگه هلو


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت هلو با نام علمی Prunus persica Linnaeus از خانواده Rosaceae که آن را در راستای شیار طبیعی خود به دو نیمه جدا نموده و هسته گیری کرده باشند، به دست می آید.


 برگه کیوی


از خشک کردن میوه رسیده و سالم ارقام مختلف درختچه کیوی با نام علمی Actinidia deliciosa var indorus H.jacq از خانواده Actinidiaceae به اشکال مختلف به دست می آید.


 سیب خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت سیب با نام علمی Malus pumila P. Miller از خانوادهRosaceae به اشکال مختلف نظیر نیمه، ورقه، خلال، مکعب و … بدست می آید.


 گیلاس خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت گیلاس با نام علمی Prunus avium linnaeus از خانوادهRosacea بدست می آید.


 آلوی خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت آلو با نام علمی Prunus domestica linnaeus از خانواده Rosaceae بدست می آید.


 گلابی خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت گلابی با نام علمی Pyrus communis linnaeus از خانواده Rosaceae به اشکال مختلف نظیر نیمه، ورقه، خلال، مکعب و … بدست می آید.


 قیسی خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم نوعی درخت زردآلوی پیوندی با نام علمی Prunus armeniaca linnaeus از خانواده Rosaceae بدست می آید.


 انجیر خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت انجیر با نام علمی Ficus carica linnaeus از خانواده Moraceae بدست می آید.


 دانه خشک شده انار ( انار دانه )


از خشک کردن دانه های رسیده و سالم ارقام مختلف میوه درخت انار با نام علمی Punica granatum linnaeus از خانواده Punicaceae به دست می آید.


 توت خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت توت با نام علمی Morus alba linnaeus از خانواده Moraceae حاصل می شود.


 آلبالو خشک


از خشک کردن میوه رسیده و سالم درخت آلبالو با نام علمی Cerasus vulgaris mill (که به نام Prunus cerasus نیز شناخته می شود) از خانواده Rosaceae تولید می شود.


 زرشک


میوه خشک شده گیاه Berberis vulgaris l. از خانواده Berberiaceae است.


 سنجد


میوه رسیده گیاهی با نام علمی Elaeagnus angustifolia l. از خانواده Elaeagnaceae که به شکل درختچه یا درخت دیده می شود.


 نخودچی


دانه گیاه نخود با نام علمی Cicer arietinum l. از خانواده Leguminoceae که از گرما دادن اولیه، نم زدن، گرما دادن دوباره و پوست گیری نخود ) در مورد نخودچی بدون پوست ( بدست می آید.


 نخودچی فرآیند شده


نخودچی است که نمک و افزودنی های مجاز با روشهای درست و بهداشتی به آن افزوده شده باشد. رنگ آن معمولا تیره تر از رنگ نخودچی و متمایل به قهوه ای روشن است.


 عناب


میوه درخت Zizyphus vulgaris lam از خانواده Rhamnaceae است.


 کشمش


میوه رسیده و خشک شده ارقام مختلف انگور ( مو ) دانه دار و بی دانه از گونه Vitis vinifera از خانواده Vitaceae است که بر حسب رقم انگور، روش و شرایط خشک کردن و مواد افزودنی مجاز به نام های زیر نامیده می شود:


 کشمش بی دانه تیزابی


میوه رسیده ارقام مختلف انگور بی دانه ( بی دانه کشمشی و پیکانی ) که با آغشتن به محلول های قلیایی مجاز و در آفتاب خشک شده باشد. رنگ این نوع کشمش از زرد روشن تا قهو ه ای خرمایی متغیر است.


 کشمش بی دانه آفتابی


میوه رسیده ارقام مختلف انگور بی دانه ( بی دانه کشمشی و پیکانی ) که با تابش مستقیم آفتاب خشک شده باشد. رنگ این نوع کشمش قهوه ای است.


 کشمش دانه دار تیزابی


میوه رسیده ارقام مختلف انگور دانه دار که با آغشتن به محلولهای قلیایی مجاز و در آفتاب خشک شده باشد. رنگ این نوع کشمش از زرد روشن تا قهوه ای خرمایی متغیر است.


 کشمش دانه دار آفتابی


میوه رسیده ارقام مختلف انگور دانه دار که با تابش مستقیم آفتاب خشک شده باشد. رنگ این نوع کشمش قهوه ای است.


 کشمش انگوری (کالیفرنی)


میوه خشک شده ارقام مختلف انگور، معمولا ارقام بی دانه ( بی دانه کشمشی و پیکانی ) که پس از آغشتن به محلول های قلیایی مجاز با دود گوگرد ( SO2 ) تدخین و در سایه خشک شده باشد. رنگ این نوع کشمش زرد کهربایی متمایل به سبز است.


 مویز


میوه خشک شده ارقام مختلف دانه دار انگور، معمولا ارقام دارای میوه های درشت و مایل به سیاه که با تابش مستقیم آفتاب خشک شده باشد. رنگ این نوع کشمش متمایل به سیاه است.


 گردو


میوه درخت گردو با نام علمی Juglans regia l. از خانواده Juglandaceae.


 مغز گردو


مغز میوه درخت گردو که پوست سخت خارجی آن گرفته شده باشد.


 مغز هسته زردآلو


مغز هسته میوه درخت زردآلو با نام علمی Prunus armeniaca l. از خانواده Rosaceae.


 مغز هسته هلو


مغز هسته میوه درخت هلو با نام علمی Prunus persica l. از خانواده Rosaceae.


 مغز بخورک


مغز میوه درخت بادام کوهی با نام علمی Prunus scoparia از خانواده Rosaceae.


 بادام سنگی


میوه درخت Prunus dulcis از خانواده Rosaceae که پوست اول ( سبز رنگ ) آن گرفته شده باشد.


 مغز بادام


مغز بادام سنگی که پوست اول ( سبز رنگ ) و دوم (خشبی و سخت) آن گرفته شده باشد.


 خلال مغز بادام


بریده های طولی مغز بادام سنگی که علاوه بر پوست اول و دوم، پوست سوم آن نیز ( پوسته نازک روی سطح خارجی مغز بادام ) گرفته و لپه شده باشد و در امتداد طول به دو، سه یا چهار تکه تقسیم شده و دو سر آن دارای انحنای طبیعی باشد.


 بادام زمینی با پوست


میوه گیاه Arachis hypogaea l. از خانواده Leguminoceae که پوست اول ( اسفنجی ) آن گرفته نشده باشد.


 مغز بادام زمینی با پوست


مغز بادامی که پوست اول آن گرفته شده، ولی دارای پوست دوم ( پوسته نازک روی سطح خارجی مغز ) باشد.


 مغز بادام زمینی بدون پوست


مغز بادامی که پوست اول و دوم آن گرفته شده باشد.


 مغز بادام هندی


مغز میوه رسیده درخت بادام هندی با نام علمی Anacardium occidentale l. از خانواده Anacardiaceaeکه پس از پوست گرفتن میوه از آن بدست می آید.


 فندق


میوه درخت فندق با نام علمی Corylus avellana l. از خانواده Corylaceae که فقط پوشش برگی آن گرفته شده باشد.


 مغز فندق


مغز میوه درخت فندق با نام علمی Corylus avellana l. از خانواده Corylaceae که پوست اول و دوم و در مواردی پوست سوم آن نیز گرفته شده باشد.


هدف خشک کردن میوه چیست؟


هدف عمده خشک کردن ماده غذایی، افزایش ماندگاری محصول نهایی است. کاهش رطوبت محصول، در فرآیند خشک کردن میوه تا حدی انجام می شود که رشد میکروبی واکنش های شیمیایی را محدود کند. در اغلب آجیل و خشکبار فروشی ها، بسته های میوه ی خشک شده (حاوی سیب، کیوی، انبه، موز و دیگر میوه های خشک شده) به فروش می رسند. حمل و نگه داری این میوه های خشک، ساده تر و احتمال خرابی شان نیز کمتر است.


طریقه خشک کردن میوه از روش سنتی تا روش صنعتی!


از زمان های قدیم خشک کردن، مربا کردن، در شکر نگه داری کردن را برای نگه داری میوه ها استفاده می کرده اند. جوزهای شکری در واقع میوه هایی هستند که خشک شده و درونشان با شکر پودری پر می شده است.


میوه هایی از قبیل آلو، هلو، توت وانگور اغلب به صورت خشک شده به شکل آلو خشکه، برگه آلو، توت خشکه و کشمش مورد استفاده قرار می گرفته اند. امروزه نیز مصرف میوه های خشک از اقبال بسیاری برخوردارند و دستگاه های برقی برای خشک کردن سریع میوه ها در اختیار خانواده ها قرار دارد.


دراکثر فرآیندهای خشک کردن، از هوای داغ استفاده می شود، اما سالیان متمادی است که در سراسر جهان خشک کن های هوایی باعث کریستاله کردن مواد غذایی شده و آنها را شبیه تر به شکل اولیه خود خشک می کنند. فرآورده ی تولید شده، بدون استفاده از ترکیبات شیمیایی نگهدارنده از نظر خصوصیات کیفی مانند رنگ، طعم، ارزش غذایی و محتوای ویتامینی، برتری قابل توجهی در مقایسه با نمونه های تولید شده به صورت سنتی و صنعتی معمول دارد.


معایب روش سنتی میوه های خشک، روش های سنتی خشک کردن مواد غذایی بر کیفیت محصول تأثیرات منفی می گذارد، مانند افزایش چروکیدگی بافت، سخت شدن سطح محصول، تغییرات نامطلوب در رنگ، عطر، طعم و کاهش ارزش غذایی آن.

گردآورنده: سارا پورباقری

error: Content is protected !!