طحال چیست طحال یکی از اعضای داخلی بدن است که دانشمندان هنوز اطلاعات کاملی از آن ندارند اما بعضی از وظایف آن خون سازی در دوران کودکی و مقابله با بیماری های خونی و مغز استخوانی مانند مالاریا و کم خونی می باشد نام دیگر طحال اِسْپُرْز می باشد در این مقاله درباره برداشتن طحال,کار و وظیفه طحال نیز مطالبی ارائه شده است
طحال چیست؟
همه اسم طحال را شنیده اید. یکی از اعضای داخلی بدن است که درون شکم قرار دارد . ولی اگر از خیلی ها بپرسیم کار طحال چیست یا اصلاً محل قرار گیری آن کجاست؟ بالا یا پایین شکم؟ چپ یا راست؟ جوابی نخواهیم شنید.
طحال کجاست؟
طحال یک عضو داخل شکمی، با ابعاد حدوداً دوازه در هشت سانتی متر است که به طور طبیعی در سمت چپ قسمت فوقانی شکم، درکنار معده و بالای کلیه چپ قرار گرفته است. طحال کاملاً توسط دنده تحتانی قفسه سینه محافظت می شود و در حالت طبیعی، اگر اندازه نرمال داشته باشد، نمی توان آن را از طریق جدار شکم لمس کرد.
وزن طحال، در بالغین ۷۵ تا ۱۵۰ گرم است و درهر دقیقه، حدوداً ۳۰۰ میلی لیترخون از آن عبور می کند . بنابراین یک بافت کاملاً پرخون محسوب می شود. طحال در دوران مختلف زندگی وظایف کاملاً متفاوتی را بر عهده می گیرد.
در دوران جنینی و در ماه های پنجم تا هشتم بارداری، طحال به عنوان یک مرکز خون ساز عمل می کند و گلبول های سفید و قرمز خون را می سازد. پس از تولد، با انتقال مراکز خون سازی به مغز استخوان، این فعالیت طحال خاموش می شود. در عین حال، قابلیت تبدیل به بافت های خون ساز همواره در طحال باقی می ماند و در برخی بیماری ها که با درگیرکردن مغز استخوان، باعث مهار ساختن سلول های خونی می شوند ، سلولهای طحال مجدداً شروع به فعالیت خونسازی می کنند. این فعالیت، معمولاً فاقد ارزش بالینی است و تنها موجب بزرگ شدن بیش از حد طحال و بروز عوارض ناشی از آن می شود.
در دوران پس از تولد و در سنین کودکی، طحال یک منبع عمده و محل استقرار سلول های لنفوسیتB محسوب می شود و نقش مهمی را در پاسخ های ایمنی بدن ایفا می کند. لنفوسیت هایB که در طحال استقرار یافته اند، در پاسخ به میکروب ها و عوامل خارجی، شروع به ترشح پادتن یا آنتی بادی می کنند.
سلول های ماکروفاژی که در طحال استقرار یافته اند، نقش پاک کننده خون از سلول های غیر طبیعی را بر عهده دارند. گلبول های قرمز دارای اشکال غیر طبیعی یا آنهایی که بیش از اندازه پیر شده اند و همچنین پلاکت های غیر طبیعی، توسط طحال از گردش خون برداشته می شوند. در هر روز، ۲۰ میلی لیتر گلبول های قرمز فرسوده توسط طحال جمع آوری و از گردش خون خارج می شوند. به طور طبیعی، یک سوم از کل پلاکت های بدن، در طحال ذخیره شده اند و در موارد لزوم، می توانند به گردش خون وارد شوند.
برداشتن طحال
هنگام آماده کردن بیماران پیش از عمل جراحی اورژانس برداشتن طحال باید اختلالات انعقادی و کمبود تودهٔ گویچه های سرخ را اصلاح کرد، عفونت ها را درمان و واکنش های ایمنی را کنترل کرد.
دو روش برای برداشتن طحال وجود دارد. در روش اول که عمدتاً در پارگی تروماتیک طحال ارزش دارد، طحال بلافاصله جابه جا می شود و سرخرگ طحالی از پشت و در محل ورود آن به ناف طحال بسته می شود. در روش دیگر – که به ویژه در برداشتن طحال های بسیار بزرگ اهمیت حیاتی دارد – طحال در محل خود و به حال خود گذاشته می شود. رباط معدی – کولونی (گاستروکولیک) باز می شود و سرخرگ طحالی در مسیر خود در طول لبهٔ فوقانی لوزالمعده بسته می شود. این روش این امکان را فراهم می آورد که خون درون طحال از طریق سیاهرگ طحالی تخلیه شود. با این روش می توان طحال های بسیار بزرگ پرعروق را عملاً بدون خونریزی خارج کرد.
عوارض
اثرات هماتولوژیک برداشتن طحال
نبود طحال در یک فرد بزرگسال طبیعی معمولاً نتایج بالینی اندکی دارد. تعداد و اندکس های گویچه های سرخ تغییر نمی کنند بلافاصله پس از برداشتن طحال گرانولوسیتوز رخ می دهد، ولی ظرف چند هفته لنفوسیتوز و مونوسیتوز جایگزین آن می شوند. پلاکت ها معمولاً زیاد می شوند. ممکن است برای بیش از یک سال در سطح ۵۰۰۰۰۰ – ۴۰۰۰۰۰/μL باقی بمانند. حتی ترومبوسیتوز شدیدتر (مثلاً ۳-۲ میلیون در میکرولیتر) ممکن است پس از برداشتن طحال به خاطر کم خونی همولیتیک رخ دهد.
سپسیس بعد از برداشتن طحال و دیگر مشکلات همراه با اسپلنکتومی
عوارضی که صرفاً مربوط به برداشتن طحال باشند، نسبتاً معدود هستند و آتلکتازی، پانکراتیت و خونریزی پس از عمل شایع ترین آنها به حساب می آیند. عوارض ترومبوآمبولیک ممکن است به دنبال برداشتن طحال شایع تر باشند، ولی این عوارض ارتباطی با شدت ترومبوسیتوز ندارند.
بیماران پس از برداشتن طحال نسبت به باکتریمی برق آسا (fulminant) مستعدتر هستند. این امر نتیجهٔ تغییرات زیر است که به دنبال برداشتن طحال رخ می دهند: ۱. کاهش تصفیهٔ باکتری ها از خون، ۲. کاهش سطح IgM، و ۳. کاهش فعالیت اپسونی. در مجموع، هرچه بیماری که طحال آن برداشته می شود، جوان تر باشد و هرچه اختلال زمینه ای شدیدتر باشد، خطر بروز عفونتی که پس از برداشتن طحال گریبان گیر بیمار شود، بیشتر خواهد بود. یک سندرم مشخص بالینی وجود دارد: نشانه های خفیف و غیراختصاصی و به دنبال آن، تب بالا و شوک ناشی از سپسیس که ممکن است سریعاً به مرگ منجر شود. استرپتوکوک پنومونیه، هموفیلوس انفلوانزا و مننگوکوک ها شایع ترین میکروب های بیماری زا هستند. انعقاد منتشر داخل عروقی یک عارضهٔ شایع است.
خطر سپسیس مرگ بار پس از برداشتن طحال به علت تروما کمتر از برداشتن آن به خاطر اختلالات خونی است. واکسن در بزرگسالان و کودکان پر سن و سال تر برای ۵-۴ سال ایمنی ایجاد می کند، که پس از این مدت واکسیانسیون مجدد توصیه می شود. از آنجا که واکسن تنها در برابر حدود ۸۰% از ارگانیسم ها مؤثر است، بعضی صاحب نظران مصرف یک دورهٔ دوسالهٔ پنی سیلین پروفیلاکتیک را پس از برداشتن طحال توصیه کرده اند. در مجموع، برداشتن طحال را باید تا پس از ۶ سالگی به تعویق انداخت، مگر آنکه مشکل خونی بیمار واقعاً شدید باشد.