با بالا رفتن سن تغییراتی در بدن ما رخ میدهد که ممکن است از آن بی اطلاع باشیم اما تاثیرات مخرب فراوانی نیز بر بدنمان میگذارد یکی از این بیماریهای خاموش فشار خون است در مطلب فوق درباره این مسئله که فشار خون چست چرا ایجاد میشود و راههای درمان آن چیست توضیحاتی داده ایم
وقتی قلب می تپد، خون را به سرتاسر بدن پمپ می کند تا انرژی و اکسیژن بافت های بدن تامین شود. با حرکت خون، فشاری بر دیواره ی رگ های خونی وارد می شود. شدت این فشار همان فشار خون است. فشار خون در تمام زمان ها یکسان نیست. زمانی که فرد در حال ورزش است یا هیجان زده می شود، فشار خون بالا می رود. وقتی که فرد در حال استراحت باشد، میزان فشار خون او پایین تر است. فشار خون همچنین می تواند در نتیجه ی افزایش سن، مصرف داروهای خاص و تغییر در وضعیت زندگی نیز تغییر کند.
نگاهی گذرا به ساختار قلب
قلب از چهار حفره یعنی دو دهلیز و دو بطن تشکیل شده است. خونی که اکسیژن آن توسط بافت های بدن گرفته شده است، از طریق گردش خون سیاهرگی به سمت راست قلب باز می گردد. این خون درون بطن راست پمپ می شود و سپس به ریه ها می رود، جایی که کربن دی اکسید آن آزاد شده و دوباره اکسیژن گیری انجام می شود. سپس خون اکسیژن دار شده به سمت چپ قلب بر می گردد و وارد دهلیز چپ می شود و از آن جا به بطن چپ می ریزد؛ جایی که خون از آن جا به درون آئورت و جریان سرخرگی فرستاده می شود.
فشار خون ایجاد شده در سرخرگ ها توسط انقباض بطن چپ، فشار خون سیستولی است. پس از اینکه بطن چپ کاملا منقبض شد، به حالت انبساط برگشته و دوباره با خونِ آمده از دهلیز چپ پر می شود. فشار موجود در سرخرگ ها در این زمان که بطن چپ در حال پر شدن است، افت می کند و این همان فشار خون دیاستولی است. دیواره ی دهلیزی-بطنی دو قسمت قلب را کاملا از هم جدا می کند. این دو بخش از قلب هیچگاه با هم ارتباطی ندارند مگر این که مشکل دیواره ای وجود داشته باشد. خون تنها از طریق ریه ها از سمت راست به سمت چپ منتقل می شود. اگرچه خود حفره ها همزمان با هم کار می کنند؛ دو دهلیز با هم منقبض می شوند و انقباض دو بطن هم همزمان صورت می گیرد.
فشار موجود در هنگامی است که ماهیچه قلب بطور کامل منقبض شده و خون را به درون سرخرگ یا شریان فرستاده باشد و در مقابل٬ هنگامی که قلب در حالت استراحت بین دو ضربان به سر می برد و خون به واسطه فشار درون رگ ها و دریچه های درون وریدی در حال بازگشت به قلب و پر نمودن بطن راست است.
از دید دانش فیزیک فشار خون به نیرویی گفته می شود که توسط خون در جریان، به دیوارهٔ رگ ها وارد می آید و یکی از علائم اصلی حیات است.فشار یک مفهوم فیزیکی است، مقصود از فشار اشاره به «قدرت» یک مایع متحرک است.
فشار خون با جریان یافتن به شاهرگ ها و به رگ ها کم می شود. اصولاً فشارخون در بخشهای مختلف سیستم گردش خون متفاوت است. معمول ترین روش اندازه گیری فشار خون به وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه گیری فشار خون در حال چرخش در رگ ها استفاده می کند. با این که خیلی از فشارسنج های فعلی دیگر از جیوه استفاده نمی کنند، فشار خون هنوز در تمام دنیا با mmHg یا میلیمتر جیوه اندازه گیری می شود.
پرفشاری خون در اکثر مواقع علامتی ندارد و به همین دلیل بسیاری از مردم برای سال ها به فشار خون بالا مبتلا هستند بدون اینکه مطلع باشند.
اگر فشار خون بالا تحت درمان قرار نگیرد، می تواند به سرخرگ ها و اندام های حیاتی بدن آسیب برساند. به همین دلیل است کـه از آن به عنوان قاتل خاموش نام می برند.
گفتنی است،فشارخون نرمال در انسان درحال استراحت در محدوده ۱۰۰ الی ۱۴۰ میلیمترجیوه (سیستولیک) و ۶۰ الی ۹۰ مم/ج (دیاستولیک) قرار دارد.بطور معمول اگر فشار خون بصورت پایدار بالاتر از ۱۴۰ سیستول و ۹۰ دیاستول قرار گیرد٬ پاتولوژی و بیماری محسوب می گردد.
به عارضه افزایش فشار خون بیش از حد طبیعی، هایپرتنسیون و فشار خون بالا یا پرفشاری خون گفته می شود. همچنین کاهش فشارخون را هیپوتانسیون می نامند.
در ملاقاتی که با پزشکتان دارید وضعیت کنونی تان را از دکتر بپرسید: فشارخون، کلسترول، قند خون، دور کمر و شاخص توده بدنی اطلاعاتی هستند که باید در مورد آن ها دقیقاً بدانید تا در ملاقات بعدی با پزشک، روند درمانتان را بررسی کنید.
افزایش فشار خون که «هایپرتنشن» نیز نامیده می شود بیماری خطرناکی است زیرا باعث می شود تا قلب با فشار و سختی بیشتری کار کرده و هم چنین عاملی برای سخت شدن جداره رگ ها یا «آترواسکلروز» است. این آسیب ها در نهایت به نارسایی قلب منتهی می شود.
فشار خون بالا خصوصاً در افراد مسن بسیار شایع است.تقریباً در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشار خون بالا رنج می برند. در بیماران جوانتر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می یابد.
چه عاملی باعث به وجود آمدن فشار خون می شوند؟
دلایل قطعی افزایش فشار خون هنوز شناخته نشده اند اما بر اساس تحقیقات چندین عامل که در ادامه مطلب می آیند ممکن است که در این افزایش نقش داشته باشند;
سیگار کشیدن
داشتن اضافه وزن
نداشتن فعالیت فیزیکی
رژیم غذایی پر نمک
مصرف مشروبات الکلی
استرس و اضطراب
سن بالا
عوامل ژنتیکی
سابقه خانوادگی فشار خون بالا
بیماری کلیوی مزمن
اختلالات غدد فوق کلیوی و تیروئید
علایم فشار خون کدام ها هستند؟
متاسفانه در بیشتر اوقات فشار خون بالا هیچ علامت و نشانه ای از خود نشان نمی دهد. در حقیقت یک سوم از کسانی که به افزایش فشار خون مبتلا هستند از بیماری شان هیچ اطلاعی ندارند. تنها راه قطعی برای این که شما را از وضعیت فشار خونتان با خبر کند کنترل مداوم آن به وسیله پزشک است.
اگر فشار خون شما به طور ناگهانی خیلی بالا برود می تواند باعث ایجاد علایمی شود که هر کدام از آن ها یک زنگ خطر جدید برای شما هستند. علایمی مانند:
سردرد شدید
سر گیجه
مشکلات بینایی
درد قفسه سینه
تنفس سخت
ضربان قلب نا منظم
وجود خون در ادرار
چه کسانی به فشار خون مبتلا میشوند؟
همه انسان ها به شکل بالقوه در معرض ابتلا به این بیماری هستند، اما خطر بعضی از ما را بیشتر تهدید می کند.
افرادی که بعضی از اعضای خانواده شان مبتلا به فشار خون هستند.
افرادی که سیگار می کشند.
زنانی که حامله هستند.
زنانی که از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند.
افرادی که بالای ۳۵ سال سن دارند.
افرادی که اضافه وزن داشته و یا چاق هستند.
افرادی که فعالیت فیزیکی ندارند.
کسانی که الکل مصرف می کنند.
کسانی که رژیم غذایی سرشار از نمک و چربی دارند.
فشار خون چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک شما می تواند با معاینه روتین، شما را از وجود فشار خون آگاه کند. فقط کافی است در سال حداقل یک بار از این نظر خود را بررسی کنید. قبول کنید که این کار سختی نیست.
فشار خون بالا یک عامل خطر مهم در ایجاد نارسایی قلبی است. همچنین می تواند موجب نارسایی کلیه، مشکلات عروق محیطی، تخریب عروق شبکیه چشم، سکته مغزی و حمله قلبی شود به همین دلیل پیشگیری و درمان آن بسیار مهم است.
اگر میزان فشار خون به سرعت بالا رفته و به حدود ۱۳/۲۰۰ برسد به آن فشار خون بدخیم گفته می شود که آسیب زیادی ایجاد می کند و موجب مرگ و میر می شود.
فشار خون بالا چگونه تشخیص داده می شود؟
میزان فشار خون : فشار خون در چند نوبت و در شرایط استاندارد اندازه گیری می شود.
عکس قفسه سینه : ممکن است علائم نارسایی قلبی و بزرگ شدن قلب را نشان دهد.
نوار قلب : ممکن است بزرگی بطن چپ یا کم خونی موضعی (ایسکمی) را نشان دهد.
آزمایش خون : اوره و الکترولیتها برای بررسی عملکرد کلیه و همچنین چربی و قند خون.
آزمایش ادرار : برای یافتن بیماری کلیوی.
فشار خون باعث ایجاد چه مشکلاتی برای سلامتی شما می شود؟
فشار خون بالا بیماری خطرناکی است که می تواند مشکلاتی جدی را برای قلب و عروق شما ایجاد کند و در صورت ادامه یافتن حتی برای سایر ارگان ها خطر ناک بوده و می تواند باعث مواردی چون:
سکته
نارسایی قلبی
حمله قلبی
نارسایی کلیه
و مشکلات دید شود.
بعد از تغییر شیوه زندگی داروهای زیر نیز می توانند به شما در کنترل فشار خونتان کمک کنند:
مهار کننده های ACE
بلوک کننده های گیرنده آنژیوتانسین (ARBS)
دیورتیک ها (ادرارآور)
بتابلاکرها
مسدود کننده های کانال های کلسیمی
از مشاور کاهش وزن کمک بگیرید
اگر فشارخون بالا یا دیابت دارید می توانید از مشاور تغذیه یا مشاور کاهش وزن و تناسب اندام کمک بگیرید. کاهش وزن موجب کاهش فشار خونتان نیز می شود.
از تنهایی بیرون بیایید
احساس تنهایی کردن می تواند ریسک بیماری های قلبی را ۲۹ درصد بالا ببرد. می توانید عضو گروه ها و کلوپ ها شوید و اوقات بیشتری را در میان جمع و مشغول باشید.
بیشتر میوه و سبزی بخورید
اگر مصرف میوه و سبزی تان را به بیشتر از دو وعده در روز افزایش دهید، احتمال اینکه در اثر بیماری قلبی از بین بروید را واقعاً پایین می آورید. اما اینکه سبزیجات را چگونه می پزید هم مهم است چون حرارت زیاد ویتامین ها و مواد مغذی را نابود می کند. سعی کنید سبزیجات را خام مصرف کنید، یا فقط کمی حرارت دهید و با روغن زیتون میل کنید.
غذاهایتان را تند کنید
یک خبر خوب برای آن هایی که عاشق غذاهای تند هستند: فلفل دوست ها روزانه ۲۵۰۰ میلی گرم کمتر نمک مصرف می کنند و نسبت به آن هایی که طعم های ملایم تر را ترجیح می دهند فشارخون پایین تری دارند. محققان عقیده دارند غذاهای تند می توانند شما را نسبت به طعم و شوری نمک حساس کنند و باعث بشوند کمتر نمک بخورید.
بیشتر ماست بخورید
پنج بار در هفته ماست خوردن منجر به کاهش ۳۰ درصدی احتمال سکته قلبی در میان زنان دچار فشارخون می شود. کلسیم موجود در لبنیات کمک می کند فشارخونتان پایین بیاید و غذاهای تخمیر شده مثل ماست می توانند از سفتی رگ ها کم کنند.
هنرمند درونتان را بیرون بکشید
خلق یک اثر هنری چه نقاشی باشد و چه مجسمه سازی می تواند به میزان قابل توجهی از هورمون های استرستان که ریسک فشارخون بالا را افزایش می دهند کم کند. توجه و تمرکز شما روی هنری که به آن مشغولید، حواس شما را از عوامل اضطراب برانگیز پرت می کند.
بیشتر پروتئین مصرف کنید
افرادی که بیشتر از بقیه پروتئین می خورند، ۴۰ درصد کمتر در معرض فشارخون بالا هستند. اگر گوشت مصرف می کنید آن را زیادی نپزید چون یافته ها نشان می دهد افرادی که استیک های کاملاً پخته شده می خورند بیشتر احتمال دارد دچار فشارخون بالا شوند.
بیشتر به دل طبیعت بزنید
«کمی طبیعت گردی» دارویی است که شاید پزشکتان هم تجویز کند. در هفته حداقل نیم ساعت در طبیعت سپری کنید، در فضای سبزی که بتواند فشارخونتان را واقعاً پایین بیاور.
منابع: مرکز تحقیقات اختلالات ایسکمیک، مرکز آموزشی و درمانی حضرت ولی عصر، باشگاه خبرنگاران جوان