سندرم پای بی قرار چیست آیا شما هم در پاهایتان احساس گزگز, مور مور, خواب رفتگی, سوزش و درد دارید
این مشکل که یکی از شایع ترین بیماری های عصبی می باشد, بخاطر اختلال خواب شکل می گیرد
سندرم پای بیقرار (Restless Leg Syndrome که به اختصار RLS نامیده می شود) یکی از شایع ترین بیماری های عصبی است که سبب اختلال خواب در افراد می شود. در این بیماری فرد مبتلا، دچار احساس ناخوشایند در پاها می شود و این احساس ناخوشایند را به صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می کند و بیمار برای کاهش حس ناچار است پای خود را تکان دهد یا بکشد. این احساس ناخوشایند معمولا در عضلات ساق پا و مچ پا اتفاق می افتد، ولی می تواند در هر جای اندام تحتانی از مچ پا گرفته تا ران احساس شود و حتی در موارد شدید بیماری ممکن است در بازوها هم احساس مشابه رخ دهد. این احساس معمولا وقتی رخ می دهد که بیمار دراز می کشد یا برای مدت طولانی می نشیند. فردی که دچار این حالت می شود، به ناچار پای خود را حرکت می دهد. حرکت پاها، راه رفتن، مالش یا ماساژ پاها یا خم کردن زانوها به طور موقت تا حدی علائم را کاهش می دهد و عدم تحرک و استراحت، سبب تشدید علائم بیماری می شود. این بیماران معمولا در به خواب رفتن دچار مشکل هستند و یکی از علت های شایع بی خوابی است. گاهی بیماری پای بیقرار به همراه حرکات متناوب اندام ها حین خواب دیده می شود. این بیماران به صورت بی اختیار حرکات ناگهانی به اندام های خود در حین خواب می دهند. این حرکات به طور معمول هر ۱۰ تا ۶۰ ثانیه رخ می دهد. بعضی افراد صدها بار طی شب اندام های خود را حرکت می دهند. این حرکات نه تنها باعث اختلال خواب این افراد می شود، بلکه سبب اختلال خواب اطرافیان آنها نیز می شود.
شیوع این بیماری در آمریکا و اروپا تقریبا هفت تا ۱۰ درصد جمعیت بزرگ سالان است و در مطالعات در شرق آسیا این آمار یک تا سه درصد است که مطرح کننده عوامل ژنتیکی و نژادی در بروز این بیماری است. در اغلب موارد خانم ها بیشتر از آقایان به این سندرم مبتلا می شوند. یک استعداد خانوادگی برای بروز این بیماری وجود دارد که احتمال اینکه فامیل درجه اول فرد مبتلا به این بیماری دچار بیماری شود، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد است.
درباره علت این بیماری در اکثر موارد شناخته شده نیست و امروزه به اختلالات آهندوپامین در مغز نسبت داده می شود. اما در بعضی موارد علت شناخته شده ای وجود دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد: حاملگی (به خصوص در ماه های آخر بیشتر دیده می شود و معمولا بعد از زایمان مشکل بیمار برطرف می شود)، کم خونی و پایین بودن سطح آهن خون، بیماری های مزمن مثل نارسایی کلیوی، دیابت، آرتریت روماتویید (التهاب مفاصل) و نوروپاتی های محیطی (بیماری های مربوط به سیستم عصبی)، مصرف قهوه و ترکیبات حاوی کافئین، سرطان، نارسایی مزمن ریوی، اختلالات شریانی یا وریدی مزمن در اندام ها، کم کاری تیروئید، مصرف بعضی داروهای آرام بخش و خواب آور و بیماری ام اس. اما درمان این اختلال به شدت آزاردهنده به چه صورت است؟ در صورت وجود بیماری های مرتبط همچون کمبود آهن باید درمان لازم انجام شود. اگر سندرم پای بیقرار با هیچ بیماری دیگری مرتبط نباشد، درمان آن بر مبنای تغییرات سبک زندگی با رعایت اصول بهداشت خواب یا درمان دارویی است. درمان دارویی فقط با دستور پزشک مجاز است. تغییرات ساده سبک زندگی می توانند نقش مهمی در درمان بیماری داشته باشند. این موارد شامل عوامل زیر است:
۱- رعایت کردن بهداشت خواب که شامل برنامه ریزی مناسب برای خواب می شود. خستگی می تواند باعث بدترشدن شدت سندرم پای بیقرار شود، پس حفظ بهداشت خواب بسیار مهم است. دریافت خواب مناسب و محیط آرام بخش خواب می تواند بسیار کمک کننده باشد. عدم استفاده از کامپیوتر و تلفن همراه و تماشای تلویزیون در قبل از به بستررفتن نیز از این موارد است.
۲- حمام آب گرم دو تا سه ساعت قبل از به بستررفتن و ماساژ پاها می تواند کمک بزرگی برای آرام کردن پاهای بیقرار باشد.
۳- استفاده از کمپرس های آب گرم و سرد مفید است. بسته به اینکه کدام یک بر بیمار تأثیر بیشتری می گذارد، می توان از کمپرس سرد یا گرم استفاده کرد.
۴- تکنیک های آرام کننده همچون یوگا و مدیتیشن به ویژه قبل از خواب ممکن است کمک کننده باشند.
۵- ورزش و تمرین معتدل و آرام می تواند باعث بهبود سندرم پای بیقرار شود، اما فشار زیاد هنگام ورزش به ویژه بر پاها می تواند اثر معکوس داشته باشد.
۶- بعضی اوقات کاهش مصرف کافئین یا قطع آن می تواند شدت بیماری را کاهش دهد.
۷- عدم مصرف سیگار و نوشیدنی های الکلی.
در هر صورت در موارد عدم کنترل بیماری، درمان دارویی همراه با رعایت موارد بالا داده می شود که خوشبختانه پاسخ به درمان بسیار خوب است. این بیماری بسیار آزاردهنده است. شناخت درست آن و درمان لازم که بسیار ساده نیز است، می تواند به افزایش کیفیت زندگی مبتلایان کمک شایانی کند.