بین ۲۰ تا ۴۰ درصد بیمارانی که به دنبال درمان پوست خود هستند, دارای نوعی اختلال روانی هستند
ارتباط شرایط روحی و روانی با پوست
پیشرفت های علمی، راه را برای درک و درمان شرایط موجود در سطح پوست فراهم آورده است. پوست یکی از مسیرهای اصلی است که ما توسط آن دنیا را درک می کنیم و در حقیقت توسط دنیا درک می شویم. زمانی که این تصورات، غلط از آب در می آیند بیمار دچار استرس وسیعی می شود مانند توهم ابتلا به انواع انگل، زمانی که خود پوست تحت تاثیر شرایط اولیه پوست قرار می گیرد، معمولا عوارض روانی به دنبال خواهدداشت که به شدت، عزت نفس، اعتماد به نفس و کیفیت کلی زندگی را تحت تاثیر قرار می هد. سیستم عصبی مرکزی (CNS) می تواند بر روی سلامتی سایر سیستم های بدنی مانند پوست تاثیر بگذارد.
دسته بندی بیماری های پوستی با منشا روانی
براساس تقسیم بندی دکتر «کبلنزر» بیماری پوستی با منشاء روانی می تواند براساس علل اولیه دسته بندی شود:
اختلالات روانی اولیه می تواند تظاهرات واقعی پوستی یا غیرواقعی ایجاد کند.
اختلالات پوستی اولیه باعث تحریک یا تشدید بیماری روانی موجود یا ثانویه مانند اضطراب و افسردگی می شود که باعث عدم تعادل روحی بیمار خواهد شد.
نقش متخصص پوست
بین ۲۰ تا ۴۰ درصد بیمارانی که به دنبال درمان پوست خود هستند، دارای نوعی اختلال روانی هستند. تعداد بسیار زیادی از بیماران به علل ژنی علائم خود توجه نمی کنند و تمایل به مراجعه به روانپزشک را هم ندارند. بنابراین با فقدان کلینیک های ارتباط روانی در شرایط پوستی، متخصصان پوست باید به این تشخیص ها و علائم کلینیکی و اصول درمان آشنا باشند. زمانی که با این موضوع مواجه می شویم، مهم است که علائم روانی و روانپزشکی و نوع داروها بررسی شود. افرادی مانند اعضای خانواده می توانند کلا موثر واقع شوند البته در صورتی که بیمار، اجازه این کار را بدهد و در آخر اینکه نتایج این گونه علائم بر روی زندگی خانواده و اجتماعی بیمار تاثیر می گذارد. در درک موضوع موردنظر، متخصص کمک می کند. درمانی های غیردارویی برای مدیریت و کنترل این بیمارها بسیار تاثیر دارد.
اختلالات روانی اولیه
۱- توهم ابتلا به انواع انگل ها:
در این بیماری، شخص بیمار تصور واهی از ابتلا به انگل خاصی مانند کک، شپش یا گال دارد. بیماران پوستی معمولا شواهدی از اختلالات روحی بیمارگونه را نشان می دهند که از طریق توهم و خیال بیمار مشخص می شود. خیال، یک سری تصورات حسی است که بدون هیچ گونه محرک خارجی اتفاق می افتد و در هر پنج حس به وقوع می پیوندد. رایج ترین نوع این شرایط، توهم ابتلا به انواع انگل است که در آن، بیمار تصورات اشتباهی دارد که انگار به انگل آلوده شده است و این تنها نشانه بارز این بیماری روانی است. این بیماران معمولا به جای روانپزشک، به حشره شناس یا متخصص پوست مراجعه می کنند.
درمان های غیردارویی توهم ابتلا به انواع انگل ها
درمان شناختی- رفتاری
روان درمانی
هیپنوتیزم
درمان شناختی بر مبنای توجه آگاهانه به حال
بیوفیدبک
خانواده درمانی
رفتار درمانی
شیوع بیماری توهم ابتلا به انگل، اکثرا در خانم های میانسال و مسن یعنی در سنین آغاز تنهایی اجتماعی دیده می شود. در تعداد کمی از این بیماران یکی دیگر از اعضای خانواده آن ها نیز مبتلا است.
یافته های کلینیکی
بیمارانی که دچار توهم ابتلا به انگل هستند، با حالتی عصبی و مغلوب، به پزشکان مراجعه می کنند و در حالی که دائم ویزیت می شوند، همچنان رضایت ندارند. شواهد پوستی (در صورت وجود داشتن) بسیار متغیر است. در برخی اوقات، تلاش برای درمان این حملات ناموفق است. نتیجه آن نیز صدماتی است که دامنه آن از عوارض کم تا زخم های بزرگ است و شامل آسیب از درمان های موضعی انجام شده، توسط بیمارانی است که تلاش می کنند خود را از دست این بیماری رها کنند زیرا این اختلالات توهمی، تک نشانه ای هستند. برخی بیماران، حالت فکری و ظاهر مناسبی دارند که باعث می شود اطرافیان بیمار فکر کنند این تصورات درست است. زمانی که متخصص بیمار را به دقت معاینه و مورد پرسش قرار می دهد توهم گرایی شخص برایش آشکار می شود.
درمان دارویی
اصل اساسی درمان، مشغول نگه داشتن بیمار است. این بیماران از مراجعه مداوم به پزشک سر باز می زنند و به همین علت پزشک باید روش هایی را به کار گیرد که بیمار به طور مداوم برای درمان مراجعه کند. در گذشته، درمان این بیماری توسط دارویی به نام Pimozide انجام می شده است. اگرچه هم اکنون درمان توسط داروهای Olanzapine/ Aripiprazole/ Risperidone انجام می شود که عوارض جانبی روانی کمتری به همراه دارد ولی مسلم است که انتخاب دارویی مناسب باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
۲- اختلال عضوی غیرواقعی
در این بیماری، شخص به علت عدم وجود یا وجود یک نقص خیلی کوچک، فعالیت اجتماعی اش تحت تاثیر قرار می گیرد و به طور مداوم جلوی آینه می ایستد و آرایش می کند یا اینکه ممکن است چندین عمل جراحی زیبایی انجام دهد که در نظر او هیچ کدام موفقیت آمیز نیست. از نظر متخصصان، ۱۰ الی ۱۴ درصد مردم، دچار این بیماری هستند. این بیماران اکثرا دارای زمینه افسردگی، ترس از اجتماع یا بیماری وسواس هستند. طبیعتا مهم ترین روش درمان، مشاوره های روانپزشکی و اطمینان از عدم وجود نقص عضو است.
۳- اختلال هیپوکندریازیس
این بیماران، اصرار به ابتلا یا ترس از ابتلا به بیماری های بسیار جدی مانند ایدز، سرطان ها یا انواع بیماری های جنسی را دارند. انجام آزمایشات، بسیار زیاد و جواب منفی آزمایشات، آن ها را ارضا نمی کند.
۴- تریکوتیلومانیا
این گونه بیماران، آگاهانه یا به صورت ناخودآگاه، تمایل شدیدی به کندن موهای ناحیه سر، ریش یا ابرو نشان می دهند. در صورت ناآگاهانه بودن این عمل، تشخیص این بیماری توسط متخصص پوست ممکن است کمی دشوار باشد.
۵- آکنه دستکاری شده
در این بیماری که کمیاب هم نیست و معمولا بین جوانان و نوجوانان بالاخص خانم ها رایج است، به علت وجود جوش های غرور جوانی معمولی و همچنین وجود زمینه عصبی، بیمار شروع به دستکاری و کندن جوش های خود کرده و ظاهر بیماری را بسیار تشدید می کند.
۶- درماتیت دروغی
در این بیماری، شخص به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه، پوست خود را با وسایلی مانند سیگار روشن و اجسام داغ یا تیز، دچار آسیب می کند. وجود بیماری های عصبی، زمینه ساز این بیماری است. بیماران برای درمان همه این بیماری ها باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند.
دکتر محمد گلشنی ـ متخصص و جراح پوست، مو و زیبایی
مجله زیبایی