گفتنش خیلی آسان است, اما وقتی در موقعیتش قرار می گیری, می بینی که واقعا سخت و نگران کننده است بله بارداری مجدد پس از سقط را می گوییم
گفتنش خیلی آسان است، اما وقتی در موقعیتش قرار می‌گیری، می‌بینی که واقعا سخت و نگران‌کننده است. بله بارداری مجدد پس از سقط را می‌گوییم. سقط اتفاقی است که حتی به اندازه یک فقدان و از دست‌دادن یک عزیز برای مادر ناراحت‌کننده است…
اما از آن استرس‌آورتر اقدام به بارداری بعدی است که ۹ ماهه بارداری مجدد را طولانی‌ترین زمان عمر مادر خواهد کرد. برخی پزشکان توصیه می‌کنند ۶ ماه تا یک سال پس از سقط برای باردار شدن مجدد صبر کنید اما برخی دیگر از پزشکان توصیه دیگری دارند. برای کاهش نگرانی‌ها و استرس‌های بعد از سقط و آرامش بارداری مجدد با خانم دکتر افسانه آقازاده، متخصص زنان و زایمان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا با نگرانی کمتری به پیشواز بارداری مجدد بروید.
▪ خانم دکتر! چه شیوه‌ای برای کاهش استرس مادر در بارداری بعد از یک‌بار سقط پیشنهاد می‌کنید؟
بارداری پس از سقط، ممکن است برای یک مادر کمی نگران‌کننده باشد اما اگر مادر به زبان ساده اطلاعاتی دریافت کند، مثلا به صورت مشاوره به او توضیحاتی داده شود، در کاهش این استرس بسیار موثر خواهد بود و مادر می‌تواند آرامش خود را حفظ کند و بارداری به سلامت پیش رود.
▪ این اطلاعات معمولا باید در چه زمینه‌ای باشد ؟
به‌طور کلی در یک جمعیت مشخص، احتمال سقط خودبخودی در یک بارداری ۱۵ درصد است. اگر مادر و پدر سن بالایی نداشته باشند، این احتمال کمتر خواهد بود یعنی حدود
۱۲ درصد. اما همین‌طور که سن آنها بالا می‌رود این احتمال افزایش پیدا می‌کند، مثلا وقتی سن آنها بالای ۴۰ سال باشد، احتمال سقط مجدد بعد از سقط اول ۲۶ درصد و در ۴۵ سالگی این میزان به ۵۰ درصد می‌رسد. بیشتر سقط‌هایی که اتفاق می‌افتد، سقط‌‌های ۳ ماه اول بارداری است که علت آنها بیشتر اختلالات کروموزومی است. بهتر است به مادر این اطمینان داده شود که اگر یک سقط در ۳ ماهه اول بارداری اتفاق افتاد، اگر مادر سنی نداشت و جوان بود، نیازی به بررسی و آزمون‌های آزمایشگاهی نیست و مادر نباید نگران باشد. چرا که خطر سقط در این خانم نسبت به مادری که اصلا سقطی نداشته افزایش پیدا نخواهد کرد. اما اگر ۲ تا ۳ سقط یا بیشتر پشت سر هم وجود داشته باشد، باید علت را بررسی کرد. حتی خیلی از پزشکان معتقدند که در مادران جوان اگر بیشتر از ۳ سقط وجود داشت لازم به بررسی‌های بیشتر است. در سنین بالا و زمانی که بارداری با مشکل مواجه یا عوامل ناباروری وجود داشته باشد، وجود ۲ سقط نیاز به بررسی خواهد داشت. در مجموع باید گفت اگر سن مادر بالا نباشد و عوامل خطری هم وجود نداشته باشد، احتمال سقط در بارداری بعدی افزایش پیدا نمی‌کند. بنابراین باید به خانم‌هایی که یک بار سقط داشته‌اند، گفت که می‌توانند ۲ تا ۳ ماه بعد از این سقط اقدام به بارداری کنند. با این توضیحات مادر احساس آرامش می‌کند و متوجه می شود که خطری جنین او را تهدید نمی‌کند.
▪ حین بارداری چه مراقبت‌ها و توصیه‌هایی برای این مادران دارید؟
حین بارداری بهتر است این اطمینان به مادر داده شود که اگر در هفته ۸ بارداری سونوگرافی انجام و صدای قلب جنین شنیده شد این به معنی آن است که همه چیز خوب پیش می‌رود و به احتمال ۹۵ درصد بارداری با موفقیت ادامه پیدا می‌کند. در ضمن نیازی به مراقبت‌های بیشتر وجود ندارد مگر اینکه همان عوامل خطری که ذکر شد وجود داشته باشد. در واقع این اطرافیان هستند که نگرانی‌ها و تشویش مادر را بیشتر می‌کنند. جملاتی مانند «زیاد راه نرو، بیشتر استراحت کن، از پله بالا نرو و از این قبیل» می‌تواند بر استرس مادر بیفزاید. در حالی که از نظر علمی این کارها ارتباطی با بروز سقط یا پیشگیری از آن ندارد. بیشترین علت سقط، اختلالات کروموزومی است که ربطی به نوع فعالیت ندارد و اگر این مشکلات وجود داشته باشد حتی با استراحت مطلق سقط رخ می‌دهد. همچنین به دلیل اینکه برای سقط اول در خانم‌های جوان معمولا بررسی خاصی انجام نمی‌شود، نیاز به مداخله درمانی خاصی هم نیست مگر اینکه در آزمایش‌های قبل از بارداری به صورت تصادفی متوجه مشکلات تیروییدی شده باشیم که در این صورت نیاز به مشاوره با متخصص غدد خواهد بود. چون پرکاری و کم‌کاری هر دو ایجاد سقط می‌کنند.
▪ از نظر تغذیه‌ای چطور آیا رعایت رژیم خاصی لازم است؟
نه، فقط ثابت شده که اگر خانمی بیشتر از ۵ فنجان در روز قهوه مصرف کند، احتمال سقط در او افزایش پیدا می‌کند که البته در فرهنگ ما چندان جایی ندارد. اما گفتن این نکته هم ضروری است که استفاده از سیگار و اشتغال در محیط‌های کاری که آلاینده‌های زیادی دارد هم در بروز سقط موثر هستند.
مژگان کریمی
گفت و گو با دکتر افسانه آقازاده متخصص زنان و زایمان