به گزارش خبرگزاری مهر، فریبا قربانی قائم مقام واحد فراهم آوری اعضای پیوندی به بهانه فرارسیدن روز ملی اهدای عضو، در خصوص آغاز روند فرهنگ سازی دانشگاه در راستای اهدا و پیوند اعضا، عنوان کرد: سال ۱۳۸۳ واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه در بیمارستان مسیح دانشوری پایه گذاری شد.
وی ادامه داد: پیرو مشکلاتی که در زمینه آشنا کردن مردم با موضوع مرگ مغزی وجود داشت، یکی از فعالیت‌های فرهنگی جهت گسترش این آگاهی، انتشار نتایج پیوند عضو و اثراتی که خانواده اهداکننده بر زندگی چندین خانواده نیازمند پیوند رقم می‌زند، طراحی و راه اندازی سایت اهدای عضو دانشگاه بود که در سال ۱۳۸۴ اتفاق افتاد و مقدمه‌ای در راستای ایجاد بستر مناسب برای صدور کارت اهدای عضو شد.
قربانی با اشاره به اینکه مردم با درج مشخصات خود در این سایت می‌توانند تقاضای صدور کارت اهدای عضو به صورت فیزیکی را ثبت کنند، عنوان کرد: افراد با ثبت نام در سایت اهدای عضو، رضایت قلبی برای اهدای اعضای خود در صورت بروز مرگ مغزی را اعلام می‌کنند. با داشتن این کارت خانواده این فرد در جریان رضایت او قرار می‌گیرند و دشواری تصمیم گیری برای آنها تا حدودی مرتفع خواهد شد. البته به هیچ عنوان کارت اهدای عضو ارزش قانونی ندارد و حتی اگر فرد به صورت محضری وصیت و رضایت خود را اعلام کند، بنا به فتوای امام خمینی (ره) واحد فراهم آوری اعضا هیچ اقدامی صورت نمی‌دهد و فقط تصمیم اولیای دم شرط است.
وی، سایت ehda.ir را از سایت‌های پرمخاطب در این زمینه دانست و افزود: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این زمینه یکی از پیشتازان در سراسر کشور محسوب می‌شود و بر اساس گزارشات ثبت شده تاکنون بالغ بر چهار میلیون و ۲۷۰ هزار نفر از طریق مراجعه به این سایت، کارت اهدای عضو دریافت کرده اند.
قائم مقام واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه، ادامه داد: در پی به راه افتادن یک موج تبلیغاتی در راستای فرهنگ سازی اهدای عضو، استقبال مردم نیز افزایش می‌یابد، البته در شرایط عادی هم همچنان درخواست‌های بسیاری در سایت ثبت می‌شود. همچنین در ایام مذهبی نیز میزان مراجعه و ثبت درخواست در سایت روندی صعودی به خود می‌گیرد.
راهکارهای واحد فراهم آوری اعضا برای شناسایی موارد مشکوک به مرگ مغزی در بیمارستان‌ها
قربانی تصریح کرد: روزانه بالغ بر ۵۰ بیمارستان تحت پوشش دانشگاه توسط نیروهای واحد فراهم آوری اعضا از لحاظ وجود موارد احتمالی مرگ مغزی رصد می‌شوند. موارد احتمالی مرگ مغزی، بیمارانی هستند که دچار کاهش سطح هوشیاری می‌شوند، برای اطمینان بیشتر پزشک هماهنگ کننده، نمره سطح هوشیاری ۳، ۴ و ۵ را مورد بررسی قرار می‌دهد.
قربانی در خصوص راهکارهای شناسایی موارد مشکوک به مرگ مغزی، عنوان کرد: یکی از اقدامات برقراری تماس ۲ عضو تیم شناسایی تلفنی با بخش مراقبت ویژه و اورژانس تمام این بیمارستان‌ها است. بازرسانی که از سوی معاونت درمان به واحد معرفی شده اند نیز تمام بیمارستان‌ها را به تناوب سرکشی می‌کنند. در کنار این دو راهکار، برخی پرستاران شاغل در این بیمارستان‌ها نیز در صورت امکان گزارش‌هایی را به واحد ارائه می‌دهد تا اگر مورد مشکوکی وجود داشت، شناسایی شود و سپس پزشک هماهنگ کننده اعضا دست به کار می‌شود.
وی از فعالیت ۲۵ هماهنگ کننده پیوند عضو در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خبر داد و گفت: پزشک، پرستار یا دانشجوی پزشکی با عنوان پزشک هماهنگ کننده پیوند، تمام موارد مرگ مغزی را در بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه مورد معاینه بالینی و پاراکلینیکی قرار می‌دهند. اگر بررسی مرگ مغزی به تشخیص قطعی نزدیک شد، بر اساس آموزش‌ها، تجربه‌های شخصی و توانمندی‌های فردی با خانواده‌های این عزیزان جلسه‌ای برگزار، واقعیت را مطرح و جزئیات حق انتخاب اهدای عضو را نیز بیان می‌کنند. پس از کسب رضایت از خانواده، بیمار به واحد فراهم آوری اعضا در بیمارستان مسیح دانشوری منتقل می‌شود تا بررسی‌های نهایی مرگ مغزی انجام و برای اهدای عضو اقدام شود.
افزایش پنج برابری رضایت خانواده بیماران مرگ مغزی به اهدای عضو
قائم مقام واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه عنوان کرد: به طور کلی یک تا پنج درصد مرگ‌هایی که در بیمارستان اتفاق می‌افتد، با تابلوی مرگ مغزی است که در تمام این موارد قابلیت اهدای عضو وجود ندارد. در ابتدای کار حدود ۱۰ درصد خانواده‌های بیماران به اهدای عضو رضایت می‌دادند، اما اکنون این رقم به ۵۰ درصد رسیده و این به دلیل حجم اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در این خصوص است.
وی ادامه داد: در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، از سال ۱۳۸۳ تاکنون بالغ بر ۲ هزار و ۱۰ خانواده بیمار مرگ مغزی به اهدای اعضا رضایت داده اند. البته حجم کاری واحد فراهم آوری، چندین برابر این رقم است. حاصل تمام تلاش‌های پرسنل در واحد فراهم آوری اعضا، اهدای ۳ هزار و ۳۷۰ کلیه، هزار و ۷۵۵ کبد، ۹۹ ریه، ۵۶ پانکراس و ۴۳۰ قلب بوده است. برای برخی از اعضا همچون کلیه، اگر اهداکننده‌ای پیدا نشود، روش درمانی جایگزین (دیالیز) وجود دارد، اما برای قلب، ریه و کبد این امکان فراهم نیست.
قربانی با اشاره به اینکه در بحران کرونا نیز بیش از صد اهدای عضو انجام شده است، افزود: بحران کرونا از تمامی جوانب، از جمله برقراری ارتباط با خانواده‌ها و اعتمادسازی، کار را برای پرسنل واحد سخت کرد و از طرفی در پاندمی، تمام کادر درمان برای مراقبت از بیماران، بسیج شده بود.
اعضای اهدایی تحت شرایط خاص به سراسر کشور نیز منتقل می‌شوند
زمانی که یک دهنده عضو شناسایی و وارد واحد می‌شود، اولین گام ارائه گزارش به وزارت بهداشت است تا به استناد به سیستم تخصیص عضو و بر اساس اولویت بندی، بیمارستان‌های مقصد برای انجام پیوند مشخص شوند. اعضایی مثل کلیه و کبد که امکان نگهداری بیشتر از ۷، ۸ ساعت میسراست، طبق لیست انتظار مراکز ممکن است به استان‌های دیگر منتقل شوند.
به گفته وی، قلب و ریه اهدایی، به علت شرایط حساس نگهداری، فقط در سطح استان تهران قابلیت پیوند دارد، به این معنی که عضو به بیمارستان‌های پایتخت منتقل می‌شود و بیمار، حتی اگر ساکن پایتخت نباشد، باید برای عمل پیوند عضو به تهران بیاید.
اهمیت اطلاع رسانی در ارتقای فرهنگ سازی در زمینه اهدای عضو
قائم مقام واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه بر ضرورت حرکت در راستای فرهنگ سازی تاکید کرد و گفت: این اصل مهم است که حتی اگر تمایل به فرهنگ سازی وجود ندارد، ضد فرهنگ نیز عمل نشود. برخی رسانه‌ها باید به این مهم توجه کنند و زحمات کادر درمان را هدر ندهند. پیوند عضو ابعاد فقهی، انسانی، اخلاقی و حقوقی دارد و نباید با چالش اطلاع رسانی مواجه شود.
قربانی تصریح کرد: در ابتدای امر، طبق مطالعات انجام شده در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ۴۴ درصد موارد عدم رضایت خانواده‌ها به اهدای عضو ناشی از نبود آگاهی و آشنایی کافی نسبت به واقعیت مرگ مغزی بوده است. این مطالعه ۶ سال بعد تکرار شد و نتایج آن حاکی از کاهش این رقم به ۲۶ درصد بود. این ارقام نشان می‌دهد اطلاع رسانی و آگاه سازی تأثیر بسزایی در فرهنگ سازی خواهد داشت.
وی کل فرآیند اهدای اعضا را مدیون بخشش خانواده‌های بیماران داسنت و گفت: از گیرنده‌ها درخواست دارم تمام تلاش خود را در جهت مراقبت از امانتی که در اختیار دارند، به کار گیرند. همچنین امیدوارم در تمام فرآیند رساندن عضو از بیمار مرگ مغزی به بیمار نیازمند پیوند، کوتاهی صورت نگیرد.