قرص پردنیزولون برای چیست برای درمان بسیاری از التهاب ها و برخی سرطان ها, قرص پردنیزولون توسط پزشکان تجویز می شود در این مطلب به موارد مصرف, مکانیسم اثر, تداخلات دارویی و عوارض قرص پردنیزولون پرداخته شده است
قرص پردنیزولون چیست؟
پردنیزولون یکی از مشتقات کورتیزول می باشد که برای درمان انواع التهاب ها و شرایط خود ایمنی و برخی از سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو به طور ویژه در بیماران با نارسایی کبد مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطلب موارد مصرف و عوارض قرص نیزوپرد را مورد بررسی قرار می دهیم.
پردنیزون داروی استروئیدی است که التهاب های موجود در بدن را کاهش می دهد و مواد شیمیایی موجود در بدن که سبب ایجاد التهاب می گردند را در سیستم ایمنی بدن کاهش می دهد. یکی از داروهای مهم برای حفظ سلامت سیستم های بدن می باشد. قبل از مصرف هر دارو بهتر است اطلاعاتی جامع و کامل در رابطه با موارد مصرف و منع مصرف، عوارض جانبی، احتیاط و میزان دوز مصرفی مجاز بدست آوریم در این مطلب به بررسی قرص پردنیزولون می پردازیم.
قرص پردنیزولون برای چیست؟
موارد و مقدار مصرف
الف) درمان التهاب شدید یا سرکوب فعالیت سیستم ایمنی.
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار ۱۵-۵/۲ میلی گرم ۴-۲ بار در روز مصرف می شود.
کودکان: از راه خوراکی، مقدار mg/kg/day 2-14/0 یا ۶-۴ در چهار دوز منقسم مصرف می شود.
ب) تشدید حاد مولتیپل اسکلروزیس.
کودکان: mg/kg 200 خوراکی، به مدت یک هفته و به دنبال آن mg 80 یک روز در میان تا ۱ ماه مصرف می شود.
پ) سندرم نفروتیک.
کودکان: ۶۰، خوراکی در ۳ دوز منقسم، به مدت ۴ هفته و به دنبال آن یک روز در میان ۴۰ به صورت تک دوز روزانه تا ۴ هفته استفاده می شود.
ت) آسم کنترل نشده در بیمارانی که کورتیکواستروئیدهای استنشاقی و برونکودیلاتورهای طولانی اثر دریافت می کنند.
کودکان: mg/kg/day 2-1 خوراکی به صورت تک دوز یا منقسم مصرف می شود. درمان کوتاه مدت باید تا زمان کنترل علائم ادامه یابد که معمولاً ۳ تا ۱۰ روز طول می کشد. شواهدی در دسترس نیست که قطع تدریجی دوز مصرفی پس از بهبود، مانع عود علائم شود.
مکانیسم اثر پردنیزولون
اثر ضد التهاب: پردنیزولون ساخت آنزیم های لازم برای کاهش پاسخ التهابی را تحریک می کند. این دارو با کاهش فعالیت و حجم سیستم لنفاوی (که سبب بروز لنفوسیتوپنی، کاهش غلظت ایمونوگلوبولینها و کمپلمان و کاهش عبور کمپلکس های ایمنی از غشاهای پایه می شود) و احتمالاً با کاهش واکنش مجدد بافتها نسبت به تداخل آنتی ژن ـ آنتی بادی موجب کاهش فعالیت سیستم ایمنی می گردد.
مینرالوکورتیکوئیدها از طریق اثر بر روی کلیه ها در توبولهای انتهایی کلیه باز جذب یونهای سدیم (و در نتیجه آب) از مایع داخل توبولی به داخل پلاسما و دفع یونهای پتاسیم و هیدروژن را افزایش داده و از این طریق هومئوستاز الکترولیتها را در بدن تنظیم می کنند.
پردنیزولون یک آدرنوکورتیکوئید با خواص گلوکوکورتیکوئیدی و مینرالوکورتیکوئیدی است. این دارو یک مینرالوکورتیکوئید ضعیف با نصف قدرت اثر هیدروکورتیزون و یک گلوکوکورتیکوئید قوی است که قدرت اثر آن چهار برابر هیدروکورتیزون هم وزن خود است. این دارو عمدتاً به عنوان یک داروی ضد التهاب و سرکوب کننده سیستم ایمنی به کار می رود. به دلیل دسترسی به داروهای قوی تر، از اثر مینرالوکورتیکوئیدی آن استفاده نمی شود.
تداخلات دارویی پردنیزولون
اثر بر آزمایشهای تشخیصی
پردنیزولون واکنش آزمونهای پوستی را کاهش می دهد، موجب بروز نتایج منفی کاذب در آزمون نیترو بلوتترازولیوم برای جستجوی عفونتهای باکتریایی سیستمیک می شود، برداشت ید ۱۳۱ و غلظت ید پیوند یافته به پروتئین را در آزمونهای عملکرد تیروئید کاهش می دهد، ممکن است غلظت گلوکز و کلسترول را افزایش و غلظت سرمی پتاسیم، کلسیم، تیروکسین و تری یدوتیرونین را کاهش و غلظت ادراری گلوکز و کلسیم را افزایش دهد.
مکانیسم اثر:
فارماکوکینتیک
جذب: از راه خوراکی به راحتی جذب می شود. اوج اثر دارو طی حدود ۲-۱ ساعت حاصل می گردد.
پخش: به سرعت از خون خارج شده و در عضله، کبد، پوست، روده ها و کلیه انتشار می یابد. به میزان زیادی به پروتئینهای پلاسما (ترانس کورتین و آلبومین) پیوند می یابد. فقط جزء پیوند نیافته به پروتئین آن فعال است. آدرنوکورتیکوئیدها در شیر ترشح شده و از جفت عبور می کنند.
متابولیسم: در کبد به متابولیتهای غیر فعال سولفات و گلوکورونید متابولیزه می شود.
دفع: متابولیتهای غیر فعال و مقادیر کمی از داروی متابولیزه نشده از طریق ادرار دفع می شوند. مقادیر غیر قابل ملاحظه ای از راه مدفوع دفع می شود. نیمه عمر بیولوژیک دارو ۳۶-۱۸ ساعت است.
موارد منع مصرف و احتیاط:
تداخل دارویی
در صورت مصرف همزمان با داروهای ضد انعقاد خوراکی، پردنیزولون به ندرت ممکن است اثرات داروهای فوق را از طریق مکانیسم های ناشناخته ای کاهش یا افزایش دهد.
گلوکوکورتیکوئیدها متابولیسم ایزونیازید و سالیسیلاتها را افزایش داده موجب زیادی قند خون می شوند. مقادیر مصرف انسولین یا داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون در بیماران دیابتی باید تنظیم شود. این دارو ممکن است کاهش پتاسیم خون ناشی از مصرف مدرها یا آمفوتریسین B را تشدید کند. کاهش پتاسیم خون ممکن است خطر مسمومیت را در بیمارانی که گلیکوزیدهای دیژیتال مصرف می کنند، افزایش دهد.
باربیتوراتها، فنی توئین و ریفامپین ممکن است با افزایش متابولیسم کبدی کورتیکواستروئیدها موجب کاهش اثرات این دارو شوند.
کلستیرامین و ضد اسیدها با جذب سطحی کورتیکواستروئیدها و در نتیجه کاهش جذب این دارو، اثر پردنیزولون را کاهش می دهند.
مصرف همزمان با استروژنها ممکن است متابولیسم پردنیزولون را از طریق افزایش غلظت ترانس کورتین، کاهش دهد. نیمه عمر کورتیکواستروئید به دلیل افزایش پیوند پروتئینی طولانی می شود.
مصرف همزمان با داروهای ایجاد کننده زخم، مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، ممکن است خطر بروز زخم گوارشی را افزایش دهد.
اطلاعات دیگر:
طبقه بندی فارماکولوژیک: گلوکوکورتیکوئید، مینرالوکورتیکوئید.
طبقه بندی درمانی: ضد التهاب، سرکوب کننده سیستم ایمنی.
طبقه بندی مصرف در بارداری: رده C
ملاحظات اختصاصی
باید تعیین شود که آیا بیمار به کورتیکواستروئیدهای دیگر حساسیت دارد یا نه؟
در طول درمان، وزن، فشار خون و سطح الکترولیتهای بیمار باید پایش شود.
اکثر عوارض جانبی ناشی از کورتیکواستروئیدها وابسته به دوز یا مدت مصرف هستند.
دارو باید همراه غذا مصرف شود تا تحریک گوارشی کاهش یابد. ممکن است بیمار برای کاهش تحریک گوارشی نیاز به استفاده از دارو داشته باشد.
در صورت عدم منع مصرف، رژیم کم سدیم و پر پتاسیم و پر پروتئین بدهید.
دارو ممکن است علائم عفونت، شامل آمیبیازیس نهفته را پوشانده یا آن را تشدید نماید.
پس از مصرف طولانی مدت، دارو را به تدریج قطع نمایید.
هشدار: پس از قطع مصرف ناگهانی، بیمار ممکن است دچار التهاب واجهشی، خستگی، ضعف، درد مفاصل، تب، سرگیجه، خواب آلودگی، افسردگی، غش، افت فشار وضعیتی، تنگی نفس، بی اشتهایی و هایپوگلیسمی شود.
نکات قابل توصیه به بیمار
دارو نباید بطور ناگهانی قطع شود.
قرص ها را می توان همراه غذا یا شیر مصرف نمود.
علائم نارسایی اولیه آدرنال عبارتند از : خستگی، ضعف عضلانی، درد مفاصل، تب، بی اشتهایی، تهوع، تنگی نفس، سرگیجه، غش.
افزایش وزن ناگهانی و تورم قسمتهای مختلف بدن را باید سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
عدم بهبود زخم را باید به پزشک اطلاع دهید.
بیمارانی که بطور طولانی مدت این دارو را مصرف می کنند، باید ورزش کنند و نیز مکمل کلسیم و ویتامین D دریافت کنند.
بیمار باید از واکسیناسیون در طول مصرف این دارو پرهیز نماید.
بیمار باید علائم عفونت را بشناسد.
عوارض جانبی پردنیزولون
اعصاب مرکزی: احساس سرخوشی، بی خوابی، سردرد، رفتار سایکوتیک، سودوتومور مغزی، تشنج.
قلبی ـ عروقی: نارسایی احتقانی قلب (CHF)، زیادی فشار خون، ادم، آریتمی ها، ترومبوآمبولی، ترومبوفلبیت.
پوست: تأخیر در ترمیم زخمها ، آکنه، بثورات پوستی، استریا (striae)، پرمویی.
چشم، دهان: آب مروارید ، گلوکوم، برفک دهان.
دستگاه گوارش: زخم گوارشی، تحریک، افزایش اشتها، تهوع، استفراغ، پانکرآتیت.
متابولیک: کمی پتاسیم خون، افزایش وزن بدن، زیادی قند خون، مهار رشد در کودکان، عدم تحمل کربوهیدرات.
عضلانی ـ اسکلتی: آتروفی عضلات، ضعف، استئوپروز.
ادراری ـ تناسلی: اختلالات قاعدگی.
سایر عوارض: علائم کوشینگوئید، افزایش حساسیت به عفونت، نارسایی حاد آدرنال (در شرایط افزایش استرس ناشی از عفونت، جراحی یا تروما).
قطع ناگهانی مصرف دارو می تواند مرگ آور باشد یا ممکن است بیماری زمینه ای را تشدید کند.
مسمومیت و درمان
بلع یک باره دارو، حتی در مقادیر خیلی زیاد، به ندرت موجب بروز مشکلات بالینی می شود. مصرف دارو به مدت کمتر از سه هفته، حتی با مقادیر زیاد، به ندرت سبب بروز علائم و نشانه های مسمومیت می شود، ولی مصرف طولانی مدت دارو اثرات فیزیولوژیک از جمله سرکوب محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز ـ غده فوق کلیوی، بروز ظاهر کوشینگوئید، ضعف عضلانی و استئوپروز به وجود می آورد.
اشکال دارویی پردنیزولون
Tablet: 5, 20, 50mg
اطلاعات دیگر:
طبقه بندی فارماکولوژیک: گلوکوکورتیکوئید، مینرالوکورتیکوئید.
طبقه بندی درمانی: ضد التهاب، سرکوب کننده سیستم ایمنی.
طبقه بندی مصرف در بارداری: رده C
ملاحظات اختصاصی
باید تعیین شود که آیا بیمار به کورتیکواستروئیدهای دیگر حساسیت دارد یا نه؟
در طول درمان، وزن، فشار خون و سطح الکترولیتهای بیمار باید پایش شود.
اکثر عوارض جانبی ناشی از کورتیکواستروئیدها وابسته به دوز یا مدت مصرف هستند.
دارو باید همراه غذا مصرف شود تا تحریک گوارشی کاهش یابد. ممکن است بیمار برای کاهش تحریک گوارشی نیاز به استفاده از دارو داشته باشد.
در صورت عدم منع مصرف، رژیم کم سدیم و پر پتاسیم و پر پروتئین بدهید.
دارو ممکن است علائم عفونت، شامل آمیبیازیس نهفته را پوشانده یا آن را تشدید نماید.
پس از مصرف طولانی مدت، دارو را به تدریج قطع نمایید.
هشدار: پس از قطع مصرف ناگهانی، بیمار ممکن است دچار التهاب واجهشی، خستگی، ضعف، درد مفاصل، تب، سرگیجه، خواب آلودگی، افسردگی، غش، افت فشار وضعیتی، تنگی نفس، بی اشتهایی و هایپوگلیسمی شود.
نکات قابل توصیه به بیمار
دارو نباید بطور ناگهانی قطع شود.
قرص ها را می توان همراه غذا یا شیر مصرف نمود.
علائم نارسایی اولیه آدرنال عبارتند از : خستگی، ضعف عضلانی، درد مفاصل، تب، بی اشتهایی، تهوع، تنگی نفس، سرگیجه، غش.
افزایش وزن ناگهانی و تورم قسمتهای مختلف بدن را باید سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
عدم بهبود زخم را باید به پزشک اطلاع دهید.
بیمارانی که بطور طولانی مدت این دارو را مصرف می کنند، باید ورزش کنند و نیز مکمل کلسیم و ویتامین D دریافت کنند.
بیمار باید از واکسیناسیون در طول مصرف این دارو پرهیز نماید.
بیمار باید علائم عفونت را بشناسد.
عوارض جانبی
اعصاب مرکزی: احساس سرخوشی، بی خوابی، سردرد، رفتار سایکوتیک، سودوتومور مغزی، تشنج.
قلبی ـ عروقی: نارسایی احتقانی قلب (CHF)، زیادی فشار خون، ادم، آریتمی ها، ترومبوآمبولی، ترومبوفلبیت.
پوست: تأخیر در ترمیم زخمها ، آکنه، بثورات پوستی، استریا (striae)، پرمویی.
چشم، دهان: آب مروارید ، گلوکوم، برفک دهان.
دستگاه گوارش: زخم گوارشی، تحریک، افزایش اشتها، تهوع، استفراغ، پانکرآتیت.
متابولیک: کمی پتاسیم خون، افزایش وزن بدن، زیادی قند خون، مهار رشد در کودکان، عدم تحمل کربوهیدرات.
عضلانی ـ اسکلتی: آتروفی عضلات، ضعف، استئوپروز.
ادراری ـ تناسلی: اختلالات قاعدگی.
سایر عوارض: علائم کوشینگوئید، افزایش حساسیت به عفونت، نارسایی حاد آدرنال (در شرایط افزایش استرس ناشی از عفونت، جراحی یا تروما).
قطع ناگهانی مصرف دارو می تواند مرگ آور باشد یا ممکن است بیماری زمینه ای را تشدید کند.
مسمومیت و درمان
بلع یک باره دارو، حتی در مقادیر خیلی زیاد، به ندرت موجب بروز مشکلات بالینی می شود. مصرف دارو به مدت کمتر از سه هفته، حتی با مقادیر زیاد، به ندرت سبب بروز علائم و نشانه های مسمومیت می شود، ولی مصرف طولانی مدت دارو اثرات فیزیولوژیک از جمله سرکوب محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز ـ غده فوق کلیوی، بروز ظاهر کوشینگوئید، ضعف عضلانی و استئوپروز به وجود می آورد.