آذر شیخ الاسلامی روز یکشنبه در گفتگو با خبرنگار ایرنا، در تشریح بیماری آندومتریوز اظهار داشت: اندومتریوز یک بیماری وابسته به‌هورمون خوش‌خیم است که در آن بافت اندومتر در بافت‌ها و اندام‌هایی در خارج از رحم نظیر تخمدان، صفاق و فضای رکتوواژینال ایجاد می‌شود.
شیخ الاسلامی ادامه داد: بیشتر بیماران مبتلا به‌اندومتریوز در سنین باروری هستند و علائم مختلفی از جمله درد مزمن لگن، دردهای آزار دهنده و رنج‌آور در زمان قاعدگی و نزدیکی، و ناباروری را تجربه می‌کنند که اغلب کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
وی گفت: از نظر آسیب شناسی، تشخیص اندومتریوز با حضور غدد و استرومای اندومتر در خارج از رحم، عمدتا در تخمدان‌ها صورت می‌گیرد، تاکنون پاتوژنز بیماری اندومتریوز به‌طور دقیق مشخص نشده است، با این وجود مهم‌ترین علت مورد قبول آن، برگشت جریان خون قاعدگی به‌داخل حفره لگن و استقرار سلول‌های موجود در خون قاعدگی در نواحی خارج از حفره رحم است.
شیخ الاسلامی افزود: با توجه به‌محدودیت‌های رویکردهای درمانی فعلی برای درمان اندومتریوز که شامل هورمون تراپی و جراحی است و همچنین عود بیماری پس از طی دوره درمان، ضرورت ایجاد روش‌های جدید که در پیشگیری و یا درمان اندومتریوز موثر باشند به‌شدت احساس می‌شود.
عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی قم بیان کرد: بررسی‌ها نشان داده است که خون قاعدگی حاوی سلول‌های بنیادی با خاصیت رشد و تکثیر فراوان و قدرت تمایزی بالا تحت عنوان سلول‌های بنیادی اندومتر (EnSCs) است که این سلول‌ها در بیماران مبتلا به‌اندومتریوز از نظر عملکردی و بیوشیمیایی با زنان فاقد اندومتریوز متفاوت است و فنوتیپ تهاجمی‌تر و پتانسیل تکثیری بالاتری از خود نشان می‌دهند.
وی با بیان این که بسیاری از شواهد نشان می‌دهد که پاسخ ایمنی در اندومتریوز فعال می‌شود گفت: این پاسخ ایمنی منجر به‌تغییرهای سلولی در سلول‌های بنیادی اندومتر ناشی از خون قاعدگی (MenSCs) می‌شود و در حقیقت سلول‌های بنیادی اندومتریال زنان مبتلا به‌اندومتریوز از لحاظ ژنتیکی با زنان سالم تفاوت دارند که می‌تواند گامی در جهت تشخیص پاتوژنز و فراهم ساختن راهکارهای درمانی موثر برای این بیماری باشد.
شیخ الاسلامی ژن‌های التهابی و ژن‌های مرتبط با خواص بنیادینگی را از جمله ژن‌هایی که در اندومتریوز تفاوت بیان نسبت به‌سالم نشان می‌دهند عنوان کرد و ادامه داد: امروزه استفاده از سلول‌های بنیادی و مشتقات آن در درمان بیماری‌ها کاربرد وسیعی پیدا کرده است، یکی از مشتقات سلولی که فاقد سلول است و استفاده از آن مشکل‌های رد پیوند و مشکل‌های اخلاقی به‌دنبال ندارد محیط شرطی شده حاصل از سلول‌های بنیادی مزانشیمی است.
وی افزود: محیط شرطی شده حاصل از سلول‌های بنیادی مزانشیمی حاوی پروتئین‌ها و فاکتورهای ترشحی موثری است که طی متابولیسم این سلول‌ها از آن‌ها ترشح می‌شود و می‌تواند اثرهای مفید سلول‌های بنیادی را بدون استفاده از خود سلول‌ها انتقال دهد.
مدیر گروه پژوهشی سلول‌های بنیادی مزانشیمی جهاد دانشگاهی قم گفت: هدف گروه پژوهشی سلول‌های بنیادی مزانشیمی، به‌کارگیری محیط شرطی شده (Conditioned Medium) حاصل از سلول‌های بنیادی مزانشیمی به منظور بهبود و تعدیل میزان بیان ژن‌های التهابی و ژن‌های پرتوانی سلول‌های مشتق از زنان اندومتریوز بوده است.
شیخ الاسلامی افزود: در این مطالعه، پس از تیمار سلول‌های اندومتریوزی بیمار با محیط شرطی حاصل از سلول‌های بنیادی اندومتریال سالم، تفاوت‌های چشمگیری از لحاظ ریخت شناسی (مورفولوژی)، بیان گیرنده‌های سطحی و بیان ژن در سلول‌های بیمار مشاهده شد و آن‌ها را به‌طور معناداری به‌سمت سلول‌هایی با ویژگی‌های سالم تغییر داد.
وی تاکید کرد: تیم تحقیقاتی گروه پژوهشی سلول‌های بنیادی مزانشیمی در حال انجام بخش‌های تکمیلی این طرح است تا در آینده‌ای نزدیک، افقی روشن در درمان بیماری اندومتریوز پیش روی بیماران و جامعه پزشکی قرار دهد. /