یکی از نگرانی های والدین درباره فرزندان‌شان، بددهنی و ناسزاگویی بچه ها نسبت به دیگران است. اینکه چرا برخی از بچه ها فحاشی می کنند علل مختلفی دارد و یکی از این علل می تواند خود والدین باشند که در محیط های مختلف الگوی نامناسبی برای بچه هایشان شده اند. به هرحال کودک در یک خانواده پرورش پیدا کرده و احتمال می رود در همین خانواده هم یک سری الفاظ را فرا گرفته باشد که حال والدین می خواهند او را از بیان کردن آن الفاظ منعش کنند اما کودک با لجبازی اتفاقا آنها را تکرار می کند.
امام سجاد(ع) فرمودند: «… حَقُّ وَلَدِکَ … أَنَّکَ مَسْؤُولٌ عَمّا وُلّیتَهُ [بِهِ]مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَالدِّلالَهِ عَلى رَبِّهِ …. وَ الْمَعُوَنَهِ عَلى طاعَتِهِ فیکَ وَ فى نَفْسِهِ ….» حق فرزند تو این است… در سرپرستى وى مسؤولیت دارى که ادب او را نیکو کنى و به سوى پروردگارش رهنمون‌سازى و در فرمانبردارى از او، نسبت به وظایف تو و خودش، یارى‌اش دهى.
فحاشی و به کار بردن الفاظ رکیک نوعی ابراز خشم و عصبانیت نیز در کودکان محسوب می شود زمانی که والدین یا دیگران بچه ها را کنترل می کنند یا آنها را کتک می زنند، بچه ها خشمشان را با این الفاظ آموخته شده به کار می برند. در این ایامی که به دلیل شیوع کرونا همه ما بیشتر در منزل هستیم برخوردها و چالش های زیاد هم برایمان پیش می آید اینکه اضطراب ها و ناراحتی هایمان را سر بچه ها خالی کنیم، خودمان فحاشی کنیم یا اینکه مدام به بچه ها گله کنیم که چرا کارهایشان را انجام نمی دهند همه اینها شرایط اضطراب زایی برای کودکان محسوب می شوند.
حال از علل ایجاد این مسئله که بگذریم تصمیم داریم چند روش درمانی موثر و کاربردی برای از بین بردن فحاشی کودکان را آموزش دهیم:
۱- خودمان ناسزاگویی را ترک کنیم
با توجه به اینکه نخستین آموزگار و الگوی کودکان خود والدین هستند بنابراین امکان اینکه کودک ناسزاگویی را از خود والدین یاد گرفته باشد، زیاد است بنابراین نخستین راه این است که پیکان را به سمت خودمان بگیریم و ناسزاگویی را ترک کنیم .گاه پیش می آید خود والدین در تماس های تلفنی شان با دیگران یا هنگام عصبانیت و حتی زمان رانندگی یک مرتبه فحاشی می‌کنند و همین کامل در ذهن کودک نقش می بندند که او نیز می تواند در این نوع مواقع ناسزا بگوید.
بنابراین بهترین حالت این است که خود والدین با خودکنترلی بیشتر ابتدا این ناسزاگویی را ترک کنند و اگر والدین سهوا اشتباه ناسزاگویی را تکرار کردند؛ در این طور مواقع باید برای کودک توضیح بدهند که : «رفتار و گفتار قبلی ما صحیح نبوده است و دیگر تصمیم داریم حرف زشت یا بی ادبی نزنیم».
پس ابتدا ترک گفتار نادرست و سپس توضیح آن به بچه ها که گفتارمان نادرست بوده است.
۲- محیط و تعاملات کودکمان را کنترل کنیم
گاهی اوقات هم پیش می آید که چه ها در محیط های دیگر یا در تعاملاتشان با دیگر بچه ها چنین الفاظی را یاد گرفته باشند و در محیط منزل تکرار کنند، مثلا بچه در محیط حیاط و بازی با دیگر بچه ها یا در محیط مدرسه و تکرار آن توسط همکلاس هایش چنین کلماتی را یاد گرفته باشد، در این صورت راهکار این است که کودک را از محیط های ناسالم و دوستانی که با کمی تحقیق مشخص می شود، کدامشان چنین الفاظی را به کار می برند، دور کنیم و دوستان و رفت و آمدهای مناسبی را جایگزین آن کنیم.
والدین به طور ویژه از دو سالگی یعنی زمانی که کودک تقلید کلامی رو به پیشرفتی را نشان می دهد، می بایست به این نکته توجه داشته باشند.
۳- در انتخاب سرگرمی‌ها، کارتون و بازی رایانه ای کودکمان دقت کنیم
در این عصر شاهد هستیم که هر روز هزاران هزار فیلم، سریال، کارتون و بازی رایانه ای جدید می آید که به قول خیلی از والدین حتما می بایست بچه ها را در ایامی که در منزل هستند و به مدرسه نمی روند، سرگرم آن کنیم تا کمتر به ما کار داشته باشند اما خیلی از والدین دقت نمی کنند که چه محتوایی در این بازی ها ، فیلم و کارتون ها پخش می شود خیلی ها الفاظ نادرست در آنها استفاده می شود که بزرگتر از سن بچه ها است، خیلی از این بازی ها خشونت را در بچه ها ترویج می دهد و مدام در محیط منزل ما را دچار چالش می کنند.
بنابراین والدین باید دقت کنند که چه کارتون، فیلم و بازی رایانه ای برای کودکانشان انتخاب می کنند نباید اینطور باشد که والدین برای از سر خود باز کردن یک سری محتوای مجازی در اختیار بچه قرار دهند و هیچ نظارتی هم بر آن نداشته باشند و در انتها هم بگویند که این بچه این چیزها را از کجا یاد گرفته است؟
کودکی که به راحتی از صبح تا شب و شاید هم تا نیمه های شب با تبلت و گوشی به اینترنت متصل است و هیچ نظارتی بر او وجود ندارد ، ممکن است هر سبک زندگی و هر رفتاری را که ما خودمان نسبت به آن آگاه نباشیم ، از او سر بزند.
۴- از قصه‌گویی کمک بگیریم
حال فرض کنیم که کودکمان مدتی است که ناسزاگویی را شروع کرده و در موقعیت های مختلف به عنوان یک حربه از آن استفاده می کند که والدین را عصبانی کند مطمئنا یک روش سختیگرانه همراه با پرخاش و کتک درباره از بین بردن ناسزاگویی او جواب نمی دهد بلکه لجبازی او را بیشتر می کند، مهمترین روش تغییر شیوه تعامل با کودک است که منجر به تثبیت نشدن این رفتار او شود چرا که هر چه خشونت ما بیشتر باشد ، این نوع صحبت کردن بچه ها هم بیشتر در رفتارشان تثبیت می شود.
بنابراین می بایست با تعامل نرم با کودک به طور مثال با قصه گفتن و داستان تعریف کردن به او بگوییم که ناسزاگفتن چه عواقبی دارد و باعث می شود کسی بچه ها را دوست نداشته باشد مثلا با تعریف یک داستان به کودک بگوییم که قهرمان داستان که یک بچه بوده زمانی که فحاشی می کرده، همه او را ترک کردند و می گفتند این بچه را کسی دوستش ندارد. البته مراقب باشیم که طرح بچه دوست نداشتی در ذهن او ثبت نشود بلکه به او بگوییم که تو «دختر/ پسر خوبی هستی و مامان و بابا تو را خیلی دوست دارند بنابراین بچه های خوب هیچ وقت حرف های بد نمی زنند که مادر و پدرشان را ناراحت کنند. بچه های خوب حرف های خوب می زنند»
۵- واکنش منفی به فحاشی کودک نشان ندهیم
گاهی شاهد هستیم والدین با شنیدن برخی الفاظ از دهان بچه جلوی دیگران او را شماتت می کنند یا به او پرخاش می کنند، این روش اشتباهی است بهتر است در برابر فحاشی کودک هیچ واکنشی از خودمان نشان ندهیم و کاملا حرکات او را نادیده بگیریم تاحس کنترل کردن دیگران در او تقویت نشود. بنابراین بهترین روش صحبت کردن با او در مواقع تنهایی و با زبان نرم و داستان گونه است.
کودکی که می بیند با هر کلمه زشتی که از دهنش خارج می شود یک جماعی به او توجه می کنند حال اگر منفی هم باشد، از این روش برای جلب توجه استفاده خواهد کرد.
۶- با شنیدن حرف های زشت کودک ، نخندیم
گاهی هم می بینیم که والدین روش متفاوتی در پیش می گیرند و نسبت به حرف های زشت بچه ها می خندند، این روش اشتباهی است بلکه باید با بچه صحبت کنیم و برایش توضیح دهیم مثلا : «هر روزی که حرف های ناپسند نزنی یا در مهمانی ها این رفتار را نداشته باشی، جایزه می گیری» پاداش دادن یکی از بهترین روش های تربیتی محسوب می شود هر زمان که بچه در یک مهمانی رفتار شایسته انجام داد و حرف زشت نزد، یک جایزه خوب بگیرد البته اینطور نباشد که این هم یک نوع توقع برای بچه بشود و بعدا انتظار هر لحظه جایزه گرفتن داشته باشد بلکه به او بفهمانیم که فقط در برخی مواقع خاص این اتفاق می افتد.
به طور مثال به فرزندمان بگوییم: «عزیزم ، تو هر زمانی که قشنگ صحبت کنی، در جمع و مهمانی حرف های خوب بزنی پیش من جایزه داری ولی نباید حرف های زشت بزنی».
۷- نشاط کودکان را افزایش بدهیم
گاه شاهد هستیم که بچه ها از سر اضطراب یا ترس زیاد دست به فحاشی می زنند در این صورت باید این حالت های بچه ها را بشناسیم و در پی ایجاد موقعیت هایی باشیم که احساس نشاط و دوست داشتنی بودن را بچه ها تجربه کنند. بچه ها را هفتگی به گردش ببریم و در پیاده روی ها یا بازی هایمان حس دوست داشتنی بودن را به آنها بدهیم در چنین مواردی می توانیم اگر بچه ها به دلائل مختلف دچار اضطراب یا افسردگی هستند آن را کشف کنیم و احساسات خوب را جایگزین آن کنیم تا از افسردگی و اضطراب آنها کاسته شود.
به طور مثال اگر بچه ما به دلیل شرایط کرونایی دچار اضطراب مرگ خود یا عزیزان شده و به همین علت مدتی است که افسردگی و رفتارهای پرخاش از او می بینیم بهتر است او را به تنهایی با خود همراه کنیم، یک پیاده روی یا بازی ساده در حیاط خانه یا هر جایی که امکانش به لحاظ بهداشتی وجود دارد با او داشته باشیم و درباره ذهنیاتش با او صحبت کنیم مثلا به کودکمان بگوییم که : «عزیزم این روزها از چه چیزهایی می ترسی؟» «چی تو رو اذیتت می کنه؟» و وقتی که درباره اضطراب مرگ صحبت کرد به او توضیح دهیم که اگر همه ما مسائل بهداشتی را رعایت کنیم هیچ اتفاقی برامون نمیوفته و همه کنار هم هستیم و خواهیم بود.
با ایجاد حس امنیت در کنار والدین خیلی از اضطراب ها و افسردگی های بچه ها کاسته می شود.
منبع: فارس