دستگاه های بخور سرد به سه گروه رطوبت ساز پروانه ای, رطوبت ساز اولترا سونیک و رطوبت ساز تبخیری تقسیم می شوند
پاییز، فصل سرماخوردگی است و در فصل سرماخوردگی شاید این سوال برای شما هم مطرح شده باشد که آیا می توان از دستگاه بخور برای درمان این بیماری استفاده کرد یا نه؟ اصلا بخور دادن فایده ای دارد؟ در این باره مصاحبه ای با دکتر محمدرضا فدایی، فوق تخصص بیماری ریه و عضو هیات علمی دانشگاه شیراز انجام داده ایم که آن را می خوانید.
آقای دکتر! آیا دستگاه های بخور برای سلامت مفیدند؟
برای پاسخ به این سوال باید توضیح مختصری درباره رطوبت بدهم. رطوبت به میزان بخار آب موجود در هوا گفته می شود و رطوبت نسبی پایین به این معنی است که هوا خشک است و قابلیت نگهداری رطوبت زیادی را دارد. رطوبت نسبی داخل منزل اگر به ۴۵ درصد برسد کاملا ایده آل است اما در صورتی که این میزان کمتر از ۳۰ درصد باشد، خیلی خشک محسوب می شود اما رطوبت نسبی هرگز نباید از ۵۰ درصد تجاوز کند. در هر صورت، برای رهایی از هوای خشک می توان از دستگاه های بخور استفاده کرد.
چگونه می توانیم رطوبت داخل خانه را اندازه گیری کنیم؟
سه قطعه قالب یخ کوچک را داخل یک لیوان قرار دهید و به آن آب اضافه کنید. بعد از سه دقیقه اگر رطوبت روی سطح خارجی لیوان شکل نگرفت یعنی هوای داخل خانه خیلی خشک است و باید مرطوب شود. البته از دستگاه های رطوبت سنج هم می توان استفاده کرد. اضافه کردن سه تا چهار لیتر آب در هوا رطوبت نسبی یک خانه ۱۰۰ متری را با فرض ثابت بودن دما از ۵ درصد به ۶۰ درصد افزایش می دهد.
چه طور می توانیم رطوبت هوا را افزایش دهیم؟
دستگاه های بخور یا رطوبت ساز یکی از گزینه ها هستند که دو نوع بخور گرم و سرد دارند. از دستگاه های بخور گرم معمولا در هوای سرد استفاده می شود. احتمال رشد باکتری، قارچ و کپک در مخزن آنها کم است، در تسکین گرفتگی بینی و عفونت های مجاری تنفسی و همچنین کاهش شدت و درد سرفه های خشک مفید هستند و در عین حال امکان افزودن مواد ضدعفونی کننده گیاهی و خوشبو کننده در بسیاری از آنها وجود دارد. البته معایبی هم دارند. مثلا مصرف انرژی برق در آنها بالا است و احتمال سوختگی با بخار داغ یا آب داخل مخزن وجود دارد.
و دستگاه های بخور سرد؟
دستگاه های بخور سرد به سه گروه رطوبت ساز پروانه ای، رطوبت ساز اولترا سونیک و رطوبت ساز تبخیری تقسیم می شوند. رطوبت سازهای تبخیری در صورت افزایش رطوبت نسبی هوا، خروج بخار آب از دستگاه را کاهش می دهند و به طور خودکار عمل می کنند. از بخور سرد معمولا در فصل تابستان استفاده می شود. این دستگاه های بخور سرد کم صداتر از نوع گرم عمل می کنند و مصرف انرژی برق در آنها کمتر است اما معایبی نیز دارند. مثلا آب سرد محل مناسبی برای تکثیر قارچ ها و باکتری ها است و از آنجایی که در بخور سرد قطرات آب به هوا پراکنده می شوند، این مواد زیان آور هم به همراه آب در فضای اتاق منتشر می شوند بنابراین مخزن آنها باید هر روز با آب و صابون شسته شود که البته رطوبت سازهای تبخیری از این قاعده مستثنا هستند. از طرف دیگر در بخور سرد مواد معدنی موجود در آب در هوا پراکنده می شوند و باید مخزن آنها را با آب مقطر پر کرد. در غیر این صورت مواد معدنی موجود در آب به صورت گرد و غبار در محیط خانه پخش می شود.
حالا این دستگاه ها واقعا خاصیت درمانی دارند؟
دستگاه های بخور اگر به جا استفاده شوند می توانند از خشکی پوست و پوشش مخاطی بینی و گلو جلوگیری کنند و بروز سرماخوردگی، حملات سردردهای سینوسی، آلرژی، آسم و بیماری های تنفسی را کاهش دهند و سرمای هوا را تعدیل کنند.
آیا استفاده از دستگاه های بخور عوارضی هم دارد؟
معمولا توصیه می شود در اتاق کودکان و خردسالان از بخور گرم استفاده شود. در عین حال استفاده از این دستگاه ها نباید دایمی باشد زیرا به عنوان مثال دیده شده که رطوبت بالا حملات آسم و آلرژی را تشدید می کند.
استفاده از دستگاه بخور را به چه افرادی توصیه می کنید؟
همه افرادی که دچار خشکی پوست هستند، سرماخوردگی و گرفتگی بینی و مجاری تنفسی دارند و از بخاری های لوله ای یا نفتی برای گرم کردن محل زندگی خود استفاده می کنند، می توانند از این دستگاه ها استفاده کنند.
بعضی از افراد هنگام سرماخوردگی از گیاهان دارویی برای مثال اکالیپتوس در دستگاه های بخور استفاده می کنند. شما چه نظری دارید؟
بعضی از دستگاه ها قابلیت افزودن مواد معطر را دارند و می توان در حد معقول از این گیاهان دارویی استفاده کرد هر چند که تاثیر شگرفی در بهبود شرایط بیمار نخواهد داشت.
حرف آخر؟
حفظ رطوبت محل زندگی به خصوص در فصول سرد یکی از مهم ترین راه ها برای حفظ سلامت افراد است و دستگاه های بخور تا حد زیادی کمک کننده اند اما نباید به طور دایم استفاده شوند و رطوبت را بیشتر از حد مجاز افزایش دهند. حتی به جای این دستگاه ها و برای تامین رطوبت خانه می توان از یک کتری روی گاز کمک گرفت.