عصر ایران – پای ورزشکاران که به آن تینه آ پدیس نیز گفته می شود، نوعی عفونت قارچی مسری است که پوست ناحیه پا را تحت تاثیر قرار می دهد و حتی می تواند به ناخن های پا و دست ها هم گسترش یابد.
از آن جایی گه این بیماری بیشتر در ورزشکاران دیده می شود، “عفونت قارچی پای ورزشکار” نامیده شده است. هرچند عارضه مذکور در اکثر موارد چندان جدی نیست، اما گاها فرد باید مسیر دشواری برای درمان را پشت سر بگذارد. توصیه می شود کسانی که مبتلا به بیماری های زمینه ای مانند دیابت و یا ضعف سیستم ایمنی هستند، در صورت مشاهده علائم مشکوک سریعا به پزشک خود مراجعه کنند.
البته این بیماری برخلاف نامش تنها مختص به ورزشکاران نیست و می تواند هر فردی را در برقراری شرایط مد نظر برای رشد و انتشار درگیر کند.
عوامل زمینه ساز
بیماری پای ورزشکار زمانی رخ می دهد که قارچ تینه آ روی پاها رشد کند. این قارچ به راحتی از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده و لمس سطوح آلوده به آن منتقل می شود. از طرفی گفتنی است که بهترین فاکتورهای محیطی برای رشد و تکثیر این دسته از قارچ ها، هوای گرم و مرطوب خواهد بود. از این رو ابتلای بیشتر در اماکن عمومی مانند استخرها، رختکن ها، دوش ها و حوضچه های آبی دیده می شود. برای مثال تصور کنید که پیش از شما فردی مبتلا از دمپایی های مشترک در محیط استخر استفاده کرده و یا با پای برهنه روی سطوح راه رفته است. اگر شما نیز تصادفا در همان قسمت قرار بگیرید و از دمپایی مشترک استفاده کنید، به احتمال زیاد دچار همین بیماری خواهید شد.
با این حال دیده شده که امکان ابتلا به تینه آ پدیس در افراد مختلف بسته به واکنش سیستم ایمنی آنها متفاوت خواهد بود و برخی از مردم بسیار سخت تر از دیگران به آن مبتلا می شوند. از جمله دیگر عوامل ابتلا می توان به پوشیدن طولانی مدت کفش های بسته و فاقد طراحی مناسب به منظور گردش هوا، تعریق زیاد و ایجاد محیط گرم، تاریک و مرطوب داخل کفش اشاره کرد.
از این رو بهتر است کسانی که روزانه چندین ساعت با این وضعیت رو به رو هستند، به محض رسیدن به خانه پاها و خصوصا بین انگشتانشان را با آب گرم و صابون به خوبی شست و شو دهند و خشک کنند. همچنین ضروری است در راستای جلوگیری از ابتلا به تینه آ پدیس، به هرگونه آسیب جزئی پوست و یا ناخن در پاها توجه ویژه شود. چنین مشکلاتی می توانند احتمال درگیری مزمن با چنین بیماری سرسختی را افزایش دهند.
در نهایت باید بدانیم که عفونت پای ورزشکار بیشتر در جنس مذکر و در مردان بالغ دیده می شود. درصد ابتلا در سنین پیش از دوران بلوغ بسیار پایین و غیر قابل ملاحظه برآورد شده است. از طرفی دیگر قارچ ها همیشه به دنبال محیط گرم و مرطوب یا تنگ نیستند و می توانند در مواردی که پوست خشک شده است نیز سبب ابتلا به این عفونت شوند. در این حال معمولا درگیری از پاشنه پا شروع می شود و باید با استفاده از کرم های مناسب رطوبت لازم را به پا بازگرداند و به کمک پمادهای استروئیدی از پیشروی التهاب جلوگیری کرد.
تظاهرات پوستی
شماری از مهم ترین علائم بیماری پای ورزشکار بر اساس مقاله انتشار یافته توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا به صورت زیر دسته بندی شده است:
– خارش، احساس گزش و سوزش بین انگشتان پا و یا کف پا
– تاول روی قسمت هایی که درگیری بیشتری دارند، مانند عارضه خارش
– خشکی، ترک خوردن و لایه لایه شدن پوست معمولا بین انگشتان پا و ناحیه کف پا که می تواند دیواره های کناری را نیز مبتلا سازد
– ناخن های تغییر رنگ یافته، ضخیم و شکننده
– ناخن های پا که به بسته به شدت بیماری از بستر خود جدا شده اند
– در موارد پیشرونده و زمانی که زخم ها روی پوست ایجاد شوند، احتمال ابتلا به عفونت های ثانویه باکتریایی نیز در نظر گرفته می شود که خود بر روند درمان تاثیر دارد و شانس بهبودی سریعتر را کاهش می دهد
– در صورت عدم پیگیری سریع و درمان مناسب با شرایط بیمار، احتمال انتشار عفونت به دیگر انگشتان پا و در عین حال دست ها نیز وجود دارد که به آن تینه آ مانوم گفته می شود. معمولا این حالت به دنبال لمس ناحیه درگیر با دست و نشستن آن رخ می دهد
روند تشخیص و انواع تینه آ پدیس
عوامل بسیاری منجر به ایجاد و تشدید بثورات پوستی در ناحیه پا می شوند که از جمله معمول ترین آنها می توان از درماتیت تماسی، پسوریازیس، عفونت های باکتریایی و مخمری نام برد. به این علت است که در مورد بعضی از بیماران روند تشخیصی قدری دشوار می شود و ممکن است پزشک علاوه بر معاینه بالینی نیازمند به کار گیری روش های افتراقی کمک کننده هم باشد.
در این میان آزمون ضایعه پوستی هیدروکسید پتاسیم در دسترس ترین و همچنین بهترین تست بررسی کننده محسوب می شود. این تست قارچی سریع و مقرون به صرفه در راستای افتراق میان نشانه های آلودگی با درماتوفیت ها و قارچ کاندیدا آلبیکنز از سایر اختلالات پوستی نظیر پسوریازیس و اگزما مورد استفاده قرار می گیرد.
پزشک از ناحیه کوچکی از پوست درگیر نمونه گیری کرده و آن را وارد هیدروکسید پتاسیم می کند. این ماده سلول های طبیعی را حل خواهد کرد و سلول های قارچی را دست نخورده باقی می گذارد که به راحتی زیر میکروسکوپ قابل تشخیص هستند.
عفونت تینه آ پدیس به طور کلی دارای ۳ الگوی کلاسیک کلینیکی است که آشنایی با آنها تشخیص و مقابله با بیماری را راحت تر می کند:
– تینه آ بین انگشتان پا
در این مدل درگیری بیشتر بین انگشت چهارم و پنجم دیده می شود اما امکان ابتلای تمام انگشتان نیز وجود دارد. بدین ترتیب فواصل بین انگشتی دچار خشکی، پوسته ریزی، ترک های خفیف تا عمیق و تغییر رنگ می شود. گسترش عفونت به خارج از پره های میان انگشتان، احتمال توسعه عفونت قارچی ناخن توام با تینه آ پدیس را افزایش می دهد که نیازمند درمان طولانی مدت است و احتمال عود بالایی دارد.
– عفونت مزمن پوسته دهنده کف پا
عفونت مزمن پوسته دهنده کف پا که تحت عنوان “تینه آ پدیس موکاسین” نیز شناخته می شود، مقاومت قابل توجهی به درمان دارد و در شمار زیادی از کیس ها منجر به پوشیده شدن تمام نواحی کف پا با پوسته های سفید نقره ای می شود. امکان درگیری دست ها هم در این مدل وجود دارد و ترک و خارش از نشانه های اصلی به شمار می روند.
– تینه آی حاد وزیکولی پا
در این نوع از تینه آ با یک عفونت التهابی شدید و مزمن که از میان انگشتان پا شروع می شود رو به رو خواهیم بود. همچنین ظرف مدت زمانی کوتاه وزیکول هایی با تجمع مایع زیر پوسته های ضخیم کف پا ایجاد خواهند شد و نواحی درگیر را مستعد عفونت ثانویه باکتریال می کنند.
درمان
– بسیاری از موارد ابتلا به تینه آ پدیس بدون درمان دارویی خاصی بهبود می یابد. این رقم که حدودا ۳۰ الی ۴۰ درصد گزارش شده است، خود محدود شونده بوده و با رعایت مسائل بهداشتی ظرف مدت زمان نسبتا کوتاهی رفع می شود. با این حال در کیس های حاد و منتشره به نواحی دیگر مانند دست ها، باید از آنتی بیوتیک های ضد قارچ خوراکی در ترکیب با ضد قارچ های موضعی استفاده کرد.
– در خصوص داروهای موضعی، تربینافین و سرتاکونازول هر روز حداقل دو مرتبه برای مدت ۲ الی ۴ هفته اثردهی مناسبی را نشان داده اند.
– در کیس های التهابی ممکن است پزشک مصرف اشکال موضعی از کورتیکواستروئیدها را توصیه کند که به فروکش کردن این وضعیت کمک زیادی می کنند.
– درصورت ابتلا به تینه آ وزیکولی حاد، استفاده از پانسمان مرطوب و محلول بارو (آلومینیوم استات) حداقل ۲ الی ۳ مرتبه در روز اولویت خواهد داشت.
————————————————————————-
بیشتر بخوانید:
*روش‌های خانگیِ درمان قارچ پوستی