درباره درستی و نادرستی قانون پنج ثانیه/ آیا می توانیم غذایی که روی زمین افتاده را بخوریم؟

درباره درستی و نادرستی قانون پنج ثانیه آیا می توانیم غذایی که روی زمین افتاده را بخوریم

وقتی تکه ای غذا روی زمین می افتد اگر آن را ظرف مدت ۵ ثانیه برداریم, آیا واقعاً می توان آن را خورد یک افسانه غذایی شهری مدعی است که اگر غذا تنها چند ثانیه روی زمین باشد, کثیفی و میکروب ها فرصتی برای آلوده کردن آن نخواهند داشت
این افسانه غذایی شهری urban legend مدعی است که اگر غذا تنها چند ثانیه روی زمین باشد, کثیفی و میکروب ها فرصتی برای آلوده کردن آن نخواهند داشت پژوهش ها در آزمایشگاه من بر روی نحوه آلوده شدن غذاها و سطوح تماس غذایی متمرکز شده است و ما کارهایی را در این زمینه خاص علمی انجام داده ایم

درحالی که ممکن است ازنظر متخصصان تغذیه “قانون ۵ ثانیه” موضوع مهمی برای پژوهش و روشن کردن همه زوایای مربوط به آن به نظر نرسد، اما افسانه های غذایی مانند قانون ۵ ثانیه، این هنوز ارزش پژوهش و بررسی را دارند چون بخشی از باورهای ما درباره ایمنی غذاها برای خوردن را تشکیل می دهند.



پس آیا قانون ۵ ثانیه روی زمین در مورد غذاها یک حد آستانه بحرانی است که یک تکه غذای قابل خوردن را از یک مورد مسمومیت غذایی جدا می کند؟ این موضوع کمی پیچیده تر از آن است که ما فکر می کنیم. این امر بستگی دارد به اینکه چه میزان باکتری می تواند در عرض ۵ ثانیه از کف اتاق به غذا منتقل شود و اینکه کف اتاق چقدر کثیف و آلوده بوده است.



قانون ۵ ثانیه از کجا آمده است؟


جالب اینکه مورد تأیید بودن خوردن غذا بعد از افتادن روی کف اتاق یا هر جای دیگر یک تجربه بسیار رایج است و احتمالاً موضوع جدیدی نیست.



یک داستان شناخته شده، اما نادرست در مورد سرآشپزی آمریکایی به نام جولیا چاید به این افسانه در مورد غذاها کمک کرده است. برخی از بینندگان برنامه تلویزیونی آشپزی او به نام French Chef می گویند که دیده اند او تکه های گوشت، مرغ یا بوقلمون که روی زمین افتاده را برداشته و گفته است که اگر آن ها در آشپزخانه تنها باشند، مهمانان آن ها هرگز این موضوع خبردار نمی شوند. درواقع این یک پنکیک سیب زمینی بود که روی اجاق گاز افتاد نه روی زمین. چایلد آن را به ماهیتابه برگرداند و گفت شما می توانید همیشه آن را بردارید، وقتی در آشپزخانه تنها هستید چه کسی شما را می بیند؟ اما یادآوری نادرست این داستان همچنان ادامه دارد.



تعیین دقیق ریشه های قانون ۵ ثانیه که مکرراً نقل شده، سخت و دشوار است؛ اما یک بررسی در سال ۲۰۰۳ گزارش کرد که ۷۰ درصد زنان و ۵۶ درصد مردانی که از آنان نظرخواهی شده بود، با قانون ۵ ثانیه آشنا بودند و زنان با احتمال بیشتری نسبت به مردان اقدام به خوردن غذای افتاده بر روی زمین کرده بودند؛ اما علم و درباره تأثیر چند لحظه افتادن غذا روی زمین بر ایمنی غذای شما چه می گوید؟



تنها ۵ ثانیه طول می کشد


اولین گزارش پژوهشی درباره قانون ۵ ثانیه به جیلیان کلارک یک دانش آموز دبیرستانی مربوط می شود که در یک دوره کارآموزی پژوهش در دانشگاه ایلینوی شرکت کرده بود. کلارک و همکارانش سرامیک های کف اتاق را با باکتری آغشته کردند و بعد مواد غذایی را برای زمین متفاوت روی آن ها قرار دادند.



آن ها گزارش کردند که باکتری ها ظرف ۵ ثانیه از کف اتاق به شیرینی و پاستیل ها منتقل می شوند، اما درباره مقدار معین باکتری منتقل شده از سنگفرش به غذا چیزی گزارش نکرده اند.



واقعاً چه میزان باکتری طی ۵ ثانیه منتقل می شوند؟


آزمایشگاه من در دانشگاه کلمسون در سال ۲۰۰۷ بررسی را که تنها مقاله منتشرشده در یک ژورنال با بازبینی هم تراز (peer-reviewed) (مرور پیش از انتشار به وسیله پژوهشگران مستقل) درباره این موضوع بود، در ژورنال میکروب شناسی کاربردی (Applied Microbiology) منتشر کرد. ما می خواستیم بدانیم که آیا مدت زمانی که غذا با سطح آلوده در تماس است میزان انتقال باکتری ها به غذا را متأثر می کند یا نه.



برای درک این موضوع ما سرامیک ها، فرش یا کف پوش اتاق را با باکتری سالمونلا آلوده کردیم. ۵ دقیقه بعد ما غذا را به مدت ۵، ۳۰ یا ۶۰ ثانیه بر روی سطح آلوده قرار دادیم و سپس میزان باکتری انتقال یافته به غذا را اندازه گیری کردیم. ما این پروتکل دقیق را بعدازاینکه دوباره باکتری ها را به مدت ۲، ۴، ۸ و ۲۴ ساعت روی سطوح موردنظر قرار دادیم، نیز تکرار کردیم.



ما فهمیدیم که میزان باکتری منتقل شده نه به نوع غذا و نه به مدت زمانی که غذا با باکتری در تماس بوده (چه چند ثانیه و چه یک دقیقه) بستگی ندارد. بلکه مقدار کل باکتری موجود بر روی سطح اهمیت بیشتری دارد و این میزان در طول زمان و بعد از تلقیح اولیه باکتری به سطح، کاهش یافته است.



به نظر می رسد آنچه درباره این موضوع اهمیت کمتری دارد مدت زمانی است که غذای شما با سطح موردنظر در تماس بوده و موضوع مهم تر این است که غذا به چه میزان با باکتری موجود بر روی کف اتاق آلوده شده است.



ما همچنین متوجه شدیم نوع سطحی که غذا روی آن می افتد نیز تفاوت ایجاد می کند. برای مثال به نظر می رسد فرش نسبت به چوب یا سرامیک، سطحی مناسب تر برای افتادن غذا روی آن باشد. زمانی که فرش با باکتری سالمونلا آلوده شد، کمتر از یک درصد باکتری ها به غذا منتقل شده بودند؛ اما زمانی که غذا با چوب یا سرامیک در تماس بود، ۴۸ تا ۷۰ درصد باکتری ها منتقل شده بودند.



سال گذشته یک بررسی انجام شده در دانشگاه آستون بریتانیا، پارامترهای تقریباً مشابه با مطالعه ما را مورد استفاده قرار داد و نتایج مشابهی پس از تماس غذا به مدت ۳ و ۳۰ ثانیه بر روی سطوح مشابه به دست آورد. آن ها همچنین گزارش کردند که ۸۷ درصد افراد مورد پرسش قرارگرفته گفتند که غذای افتاده روی زمین را خورده اند یا خواهند خورد.



آیا باید غذای افتاده روی زمین را نخورید؟


از جنبه ایمنی غذایی، اگر شما میلیون ها سلول باکتری یا بیشتر بر روی یک سطح داشته باشید، تنها یک درصد آن برای بیمار کردن شما کافی است. همچنین انواع خاصی از باکتری ها به شدت بیماری زا هستند و مقدار بسیار کمی از آن ها موجب بروز بیماری در شما می شوند. برای مثال ۱۰ سلول یا حتی شمار کمتر از سویه های بیماری زای باکتری اشریشیا کولای سبب بروز بیماری شدید و حتی مرگ در افراد دچار نقص سیستم ایمنی می شوند؛ اما شانس بودن این باکتری های بر روی اکثر سطوح بسیار کم است.



همچنین تنها افتادن غذا بر روی زمین موجب آلودگی باکتریایی نمی شود. باکتری ها به وسیله ناقلان گوناگونی شامل غذاهای خام، سطوح مرطوبی که باکتری ها در آن باقی مانده اند، دست ها یا پوست ما و یا از طریق عطسه یا سرفه کردن می تواند منتقل شوند.



دست ها، غذاها و ظروف می توانند سلول های منفرد باکتریایی،کلونی های سلولی باکتریایی یا سلول های زنده در جمعیت های سلولی پوشیده شده با یک لایه فیلم محافظتی را با خود منتقل کنند. این لایه های میکروسکوپی تجمعات حاوی باکتری هستند که بیوفیلم یا فیلم زیستی نام دارند و بر روی اکثر اشیا و سطوح یافت می شوند.



جمعیت های تشکیل دهنده بیوفیلم موجب حفظ باکتری ها به مدت طولانی تر می شوند و پاک سازی آن ها بسیار مشکل است. باکتری های موجود در این جوامع مقاومت بیشتری در برابر به ضدعفونی کننده ها و آنتی بیوتیک ها نسبت به سایر باکتری ها دارند.



بنابراین دفعه بعد که قصد دارید غذایی را که روی زمین افتاده است، بخورید، اگر بخت با شما یار باشد، ممکن است آن غذا را بخورید و بیمار نشوید؛ اما در حالتی نادر اگر میکروارگانیسمی که موجب بروز بیماری در شما می شود دقیقاً در جایی باشد که غذای شما افتاده است، می توانید تقریباً مطمئن باشید که این میکروب بر روی غذای به زمین افتاده ای است که آماده ورود به دهان شماست.



پژوهش ها و عقل سلیم به ما می گویند، بهترین کار این است که دست ها، ظروف آشپزخانه و سطوح دیگر را پاک نگاه داریم.



نویسنده پل داوسون، استاد علوم غذایی در دانشگاه کلمسون آمریکا است.



LiveScience



ترجمه: محمد ملائکه

error: Content is protected !!