درمان افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان نوعی رایج از افسردگی است که تقریبا ده الی پانزده درصد خانم‌هایی که زایمان کرده‌اند آنرا تجربه می‌کنند. این نوع افسردگی می‌تواند به یک دلیل اصلی یا چند دلیل مختلف به وجود بیاید، علائم آن از دوران بارداری شروع می‌شوند و ممکن است تا ماه‌ها پس از زایمان نیز ادامه داشته باشد و به افسردگی عمیق تبدیل شود که بسیار مشکل ساز می‌باشد. به همین دلیل درمان افسردگی پس از زایمان و شناخت این اختلال بسیار مهم است.
افسردگی پس از زایمان چیست؟
یکی از رایج ترین انواع اختلال افسردگی، افسردگی پس از زایمان است که از هر صد مادری که تازه زایمان کرده‌اند حدودا ۱۰-۱۵ نفر دچار آن می‌شوند. با وجود اینکه این افسردگی به راحتی قابل درمان است و راههای درمانی گوناگونی برای آن وجود دارند، در صورت بی توجهی به آن و شدت یافتن افسردگی، ممکن است خطرات و مشکلاتی جدی ایجاد شوند. اولین قدم برای درمان این بیماری، آشنایی و شناخت بیشتر با افسردگی پس از زایمان است. در ادامه نیز روش‌هایی برای درمان آن ارائه کرده‌ایم.
با توجه به برخی تحقیقات افسردگی پس از زایمان با تغییرات هورمونی که بعد از زایمان رخ می‌دهد مرتبط هستند و افرادی که به تغییرات در سطح‌های استروژن و پروژسترون حساس‌تر هستند بیشتر در معرض ابتلا به این نوع افسردگی می‌باشند. البته تنها تغییرات هورمونی نیستند که در تشدید این حالت نقش دارند بلکه اغلب ترکیبی از عوامل هورمونی، زیست محیطی، عاطفی و ژنتیکی هستند که تاثیر گذارند. همچنین اتفاقات ناگواری مانند مشکلات مالی، مرگ یا بیماری افراد نزدیک، نبود شبکه حمایتی قوی و سابقه بیماری افسردگی و بسیاری از موارد دیگر می‌توانند در بروز این اختلال تاثیر گذار باشند.
در صورتی که به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده‌اید، حتما به این نکته توجه کنید که شما مقصر نیستید و بروز این اختلال ممکن است برای تمامی مادرانی که تازه زایمان کرده‌اند (حتی افرادی که از لحاظ روانی و جسمی در سلامت کامل به سر می‌برند و زایمانی بدون مشکل داشتند) پیش بیاید.
در برخی موارد ممکن است افسردگی پس از زایمان پس از چند ماه ظاهر شود اما معمولا این اختلال از دوران بارداری یا در ماه‌های اول و دوم پس از زایمان بوجود می‌آید.
هرگز برای درخواست کمک دیر نیست، در هر زمان از بیماری با مراجعه به روانشناس یا روانپزشک می‌توانید شدت بیماری را کاهش داده و آن را درمان کنید. اما هرچقدر افسردگی عمیق‌تر شود درمان آن نیز سخت‌تر شده و ممکن است موجب بروز مشکلات بسیاری شود. پس اگر فکر می‌کنید که به این اختلال دچار شده‌اید در مرحله اول با نزدیکان خود (همسر، پدرومادر، خواهران و…) حرف بزنید و از آنها کمک بخواهید. همچنین روش‌هایی برای پیشگیری و کمک به درمان افسردگی پس از زایمان وجود دارند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.
تفاوت افسردگی پس از زایمان و بیبی بلوز
بیبی بلوز حالتی مشابه افسردگی پس از زایمان است که طی آن افراد احساس ناراحتی و اندوه می‌کنند و یک اختلال روانی شایع است. این اختلال اغلب پس از یک یا دو هفته کاهش یافته و به طور کامل رفع می‌شود. اما تقریبا از هر هفت نفر، یک زن دچار اختلالی شدیدتر از بیبی بلوز یعنی افسردگی پس از زایمان می‌شود که با علائم زیر همراه است.
علائم افسردگی پس از زایمان
افسردگی بعد از زایمان تقریبا مانند افسردگی معمولی است و علائم آن نیز مشابه آن می‌باشد. احساس پوچی و کاهش حس رضایت و لذت از زندگی، احساس تنهایی و انزوا، افکار تاریک و مسموم برخی از این علائم هستند. به طور کلی افسردگی پس از زایمان با علائم زیر همراه است:
• احساس خشم
• گریه‌های بی دلیل یا قرار گرفتن در آستانه گریه کردن
• کاهش علاقه و لذت نسبت به سرگرمی های معمول خود
• اختلالات خواب و اختلالات تغذیه
• احساس بی ارزش و پوچ بودن زندگی
• احساس ناتوانی و ضعف در حل یا کنار آمدن با مسائل
• ترس از تنها ماندن با کودک
• احساس گناه و افکار منفی درباره خود
• وسواس شدید
• حواس پرتی و مشکل تمرکز
• مشکل در تصمیم گیری
• احساس خستگی شدید و کسالت در اغلب ساعات روز
• ناتوانی در مراقبت از کودک
• بی علاقگی به کودک
• داشتن افکاری در رابطه با آسیب زدن به کودک
در صورتی که این علائم را به صورت شدید و در مدت طولانی تجربه کرده‌اید بهتر است به یک روانشناس یا روانپزشک خوب مراجعه کنید. همچنین مطالب پایین نیز می‌تواند در درمان این اختلال مفید باشند
دوره افسردگی می‌تواند غیرقابل تحمل و سخت باشد و ممکن است دچار اضطراب، استرس و یا ترس از درمان نشدن آن شوید اما درمان افسردگی پس از زایمان به سادگی صورت می‌گیرد و جای نگرانی نیست. معمولا مشاوران از دو روش دارو درمانی و گفتار درمانی استفاده می‌کنند که با توجه به شدت افسردگی ممکن است تنها از یک یا هردو روش استفاده شود.
روند درمان با ایجاد فضایی حمایتی همراه است تا از فرو رفتن در افسردگی عمیق جلوگیری شود. بدین منظور کمک گرفتن از همسر، خانواده و دوستان می‌تواند بسیار مفید واقع شود.
مصرف داروهای ضد افسردگی بدون تجویز پزشک ممکن است باعث آسیب دیدن فرد یا کودک شود، به همین دلیل تنها در صورت تشخیص روانشناس یا روانپزشک مجاز به استفاده از داروهای ضد افسردگی هستید. معمولا استفاده از این داروها سه الی چهار هفته طول می‌کشد و پس از اتمام این دوره افسردگی پس از زایمان بهبود می‌یابد. در صورتی که با مصرف داروها دچار عوارض جانبی شدید حتما پزشک خود را مطلع کنید.
از دیگر روش‌های پیشگیری و مقابله با افسردگی پس از زایمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• شیر دادن به نوزاد
این گزینه یکی از بهترین روش‌ها برای مقابله با افسردگی پس از زایمان است. مادرانی که دچار این اختلال می‌شوند نیاز دارند تا با نوزاد خود پیوند عاطفی برقرار کنند. این پیوند‌های عاطفی باعث آزاد شدن اندورفین و در نتیجه احساس رضایت و اعتماد به نفس بیشتری می‌شوند. البته در طول دوران افسردگی پس از زایمان ممکن است رسیدگی به نوزاد یا شیر دادن به آن به آن برای مادر سخت باشد و تمایلی به آن نداشته باشد که در این صورت این وظیفه سایر افراد خانواده است تا به او یادآوری کنند.
• خواب و استراحت مناسب
با بدنیا آمدن نوزاد هشت ساعت خواب کامل در طول شب ممکن است غیر ممکن به نظر برسد اما در صورتی که خواب و استراحت کافی نداشته باشید عملکرد مغز و اعصاب مختل شده و باعث بروز افسردگی می‌شوند.
• ورزش
ورزش کردن مزایای بسیاری دارد که از جمله آن تغییر روحیه و کاهش احساس افسردگی است. یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای مقابله با افسردگی پس از زایمان نیز ورزش کردن است. حتی با انجام ورزش‌هایی ساده و کم خرج مانند پیاده روی نیز می‌توانید متابولیسم را فعال‌تر، سرتونین و سایر هورمون‌های مفید بدن را تحریک و به توازن درست هورمونی برسید. همچنین سموم بدن نیز دفع شده و کاهش می‌یابند که باعث سلامت بیشتر جسمی و روانی می‌شود.
• تغذیه
از دیگر عوامل موثر در بهبود افسردگی بعد از زایمان رعایت رژیم غذایی مناسب و مقوی است. با مصرف غلات غنی و مواد مغذی انرژی بیشتری جذب می‌کنید و بدن خود را سالم‌تر نگه می‌دارید. همچنین استفاده از ویتامین B مخصوصا B6 و B9 و B12 در ذخیره انرژی و جذب مواد مغذی موثر باشد. از دیگر مواردی که حتما باید در رژیم خود جای دهید استفاده از روغن ماهی یا امگا ۳ است که با کنترل فعالیت‌های غصبی و کاهش استرس به بهبود اضطراب و ناپایداری خلق و خو کمک می‌کند.
منبع: بیتوته