زونا یک بیماری عفونی است که عامل مولد آن ویروس واریسلا زوستر همان عامل بیماری آبله مرغان است. بعد از اتمام آبله مرغان ممکن است که ویروس سالها در سیستم عصبی بدن به زندگی خود ادامه دهد، قبل از اینکه در قالب ویروس زونا فعال شود.
از عاملان مولد زونا به ویروس هرپس زوستر هم می‌توان اشاره کرد. این بیماری با دانه‌های قرمز همراه با درد و سوزش نمایان می‌شود. معمولاً به‌صورت آبله‌هایی در یک خط ظاهر می‌شود این آبله‌ها در یک سمت از بدن معمولاً بالاتنه، گردن و صورت هستند.
در بیشتر موارد بین دو تا سه هفته بیمار بهبود می‌یابد. اصولاً فرد بیش از یک‌مرتبه به این بیماری مبتلا نمی‌شود. طبق اعلام منابع موثق، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، تقریباً از هر سه نفر یک نفر در طول عمرش به زونا مبتلا می‌شود.
علائم زونا
زونا با درد و سوزش شروع می‌شود. این درد معمولاً در یک سمت بدن است قسمتی کوچکی را در برمی‌گیرد. سپس آبله‌ها نمایان می‌شوند.
ویژگی آبله‌ها
لکه های قرمزرنگ
تاول‌های قرمزی که به‌آسانی می‌ترکند، این تاول‌ها از ستون فقرات تا کمر و صورت و گوش را در برمی‌گیرند
گاهی بعضی افراد علائمی فراتر از درد و آبله‌های قرمز دارند:
- تب
- لرز
- سردرد
- خستگی
- ضعف عضلانی
خطرات جدی و نادری که ممکن است رخ دهد بدین صورت است:
- درد یا خارش چشم که باید برای جلوگیری از آسیب به چشم فوراً درمان شود
- از دست‌دادن قدرت شنوایی یا احساس درد شدید در یک گوش
- سرگیجه یا از دست‌دادن حس چشایی که نمی‌تواند از علائم سندروم رامسی هانت باشد و به درمان فوری نیاز داشته باشد.
- عفونت‌های میکروبی که باعث قرمزی، تورم و التهاب پوست می‌شود.
زونا روی صورت
زونا معمولاً در یک سمت کمر یا قفسه سینه ظاهر می‌شود اما زونا در یک سمت صورت هم دیده شده است.اگر این آبله‌ها نزدیک به گوش یا توی گوش باشند ممکن است عفونت باعث از دست‌دادن قدرت شنوایی گوش شود که به تعادل و ضعف ماهیچه‌های صورت بستگی دارد.
زونا داخل دهان خیلی دردناک است چون خوردن در این شرایط خیلی سخت است و ممکن است روی حس چشایی تأثیر بگذارد. زونا روی سر باعث حساسیت پوست هنگام شانه کردن موها می‌شود. زونا پوست سر در صورت عدم درمان می‌تواند باعث لکه‌های چشمی شود.
زونا چشمی
ویروس داخل یا اطراف چشم را درگیر می‌کند. ویروس هرپس زوستر چشمی عامل این بیماری است. در بین افراد مبتلا به زونا ۱۰ تا ۲۰ درصد دچار زونا چشمی می‌شوند.
تاول‌ها ممکن است روی پلک، پیشانی و بعضی اوقات کنار بینی ظاهر شوند. حالتی مانند سوزش و گزگز کردن در چشم احساس می‌شود و شامل علائم دیگر اعم از قرمزی، اشک، تورم و تاری دید است.
پس از بهبود ابله‌های چشم احساس درد به دلیل آسیب به عصب چشم ادامه دارد. سرانجام در همه افراد درد از بین می‌رود.
اگر زونا چشمی بهبود نیابد به نابینایی بلندمدت چشم و زخم‌های دائمی چشمی در اثر تورم قرنیه منجر می‌شود. در صورت ابتلا اطلاعات بیشتری حول محور زونا چشمی کسب کنید. در صورت داشتن این علائم خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید درمان طی ۷۲ ساعت اولیه، احتمال عوارض بعدی را کاهش می‌دهد.
زونا در ناحیه کمر
آبله‌های زونا خوشه‌ای متشکل از تاول‌هاست که اغلب در نواری اطراف یک سمت پایین کمر یا وسط کمر دیده می‌شود.
زونا در ناحیه نشیمنگاه
آبله‌ها ممکن است در ناحیه نشیمنگاه ظاهر شوند از آنجایی که زونا فقط یک سمت را در برمی‌گیرد ممکن است قسمت راست یا چپ نشیمنگاه را درگیر کند.
مثل زونا در بقیه نواحی بدن، زونا در ناحیه نشیمنگاه با علائمی مانند خارش، سوزش و درد ظاهر می‌شود. بعد از چند روز لکه‌های قرمزرنگ یا ابله‌ها زیاد می‌شوند. بعضی افراد درد دارند اما آبله‌ای در آن ناحیه دیده نمی‌شود.
آیا زونا مسری است؟
خیر زونا مسری نیست اما ویروس واریسلا زوستر به فردی که قبلاً مبتلا به آبله مرغان نشده، انتقال می‌یابد. در صورتی که ترشحات آبله فرد مبتلا حاوی ویروس واریسلا زوستر بیرون بریزند. ولی اگر ابله‌ها با لایه‌ای پوشیده شده باشد مسری نیست.
برای جلوگیری از انتشار ویروس واریسلا زوستر روی ابله را بپوشانید و تمیز نگهش دارید. به آبله‌ها دست نزنید و یا دست‌ها را زیاد نشویید. از تماس با فرد باردار یا دارای سیستم ایمنی ضعیف پرهیز کنید.
آیا امکان سرایت زونا با واکسن وجود دارد؟
دو نوع واکسن تأیید شده است که تا از ابتلا به زونا جلوگیری کند. واکسن زوستاوکس وشینگریکس.این واکسن‌ها برای افراد ۵۰ و بالاتر از این سن توصیه می‌شود.
زوستاوکس نوعی واکسن زنده است که شامل ویروس ضعیف شده واریسلا زوستر است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، واکسن شینگریکس را به دلیل تأثیر ۹۰درصدی توصیه می‌کند و این واکسن ایمنی بیشتری نسبت به زوستاوکس ایجاد می‌کند.
اصولاً بعد از تزریق واکسن عوارض جوانبی گزارش می‌شود اما طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری هیچ عوارضی از این واکسن گزارش نشده است.
درمان زونا
درمانی قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما با تشخیص به‌موقع، طی ۷۲ ساعت از بروز علائم، می‌توان از عوارض جانبی جلوگیری کرد و بهبود را تسریع کرد.اما پزشک می‌تواند برای کاهش عفونت و علائم داروهایی تجویز کند.
داروها، داروهایی که برای زونا تجویز می‌شوند فراوان هستند. مانند:
نوع دارو: داروهای ضدویروس مانند اسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر
- به‌منظور: کاهش درد و تسریع بهبود
- میزان مصرف: روزانه ۲ تا ۵ بار، طبق دستور پزشک
- نحوه مصرف: قرص خوراکی
نوع دارو: داروهای ضدالتهاب شامل ایبوروفن
- به‌منظور: تسکین درد و ضدالتهاب
- میزان مصرف: هر ۶ یا ۸ ساعت یکبار
- نحوه مصرف: قرص خوراکی
نوع دارو: داروهای مسکن
- به‌منظور: تسکین درد
- میزان مصرف: طبق دستور پزشک، ۱ یا ۲ بار در روز
- نحوه نصرف: قرص خوراکی
نوع دارو: داروهای ضد انعقادی
- به‌منظور: درمان دردهای ممتد
- میزان نصرف: یک یا دو بار در روز
- نحوه مصرف: قرص خوراکی