به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا؛ شیوع بیماری‌های غیرواگیر یکی از معضلاتی است که گریبانگیر تمامی کشورها از جمله کشور ما شده است؛ آمارها نشان می‌دهد که میزان شیوع این بیماری‌ها، در کشور ما روز‌به‌روز در حال افزایش است به‌طوری که نخستین عامل مرگ و میر در ایران، بیماری های قلبی و عروقی است و بر اساس اظهارات مسئولان وزارت بهداشت، بیماری‌های غیرواگیر، عامل ۸۲ درصد مرگ‌ومیرهای کشور هستند.
در حالیکه با آموزش بهداشت، تغذیه مناسب و ارتقای سواد سلامت جامعه و البته ترویج و توسعه طب سنتی در کشورمان می‌توانیم از بروز بسیاری از این بیماری‌ها، پیشگیری کرد؛ از سوی دیگر، پیاده‌سازی مبانی طب سنتی در جامعه، تا حد بسیار زیادی می‌تواند در کاهش بروز بیماری‌های غیرواگیر مؤثر واقع شود. در همین راستا، میزبان خانم دکتر “زهره الهیان” عضو فرهنگستان علوم پزشکی کشور و کاندیدای این دوره مجلس شورای اسلامی بودیم تا علل اوضال نابسامان نظام سلامت کشورمان را به گفت‌وگو بنشینیم.
تسنیم: با وجود هزینه‌های بسیار زیادی که در حوزه سلامت به خصوص در طرح تحول سلامت، انجام شده است، چرا همچنان شاهد آمار بالای بیماری‌های غیرواگیر در کشور هستیم؟
جایگاه بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها، در نظام سلامت کشور ما، جایگاه مناسبی نیست؛ با وجود اینکه حوزه سلامت، هشت درصد از بودجه کل کشور را به خود اختصاص می دهد، در حوزه بهداشت و پیشگیری، تنها دو طرح داریم و در حوزه درمان، ۲۵۲ طرح ارائه شده است که نشان از رویکرد درمان‌محورانه نظام سلامت دارد؛ همچنین دیدگاه آینده‌نگر در این زمینه نداریم، در حالیکه در بیانیه گام دوم، آمده است که باید برای ۴۰ سال آینده کشور و پیشرفت آن، برنامه‌ریزی داشته باشیم.
یکی دیگر از علل ناکارآمدی اجرای طرح‌هایی مانند طرح تحول سلامت در کشور، این است که برنامه‌های نظام سلامت کشور ما، برگرفته از مکاتب غربی و نئولیبرال است؛ انسان از منظر غرب، یک مجموعه مادی است و نگاه غرب به تعریف “انسان” یک نگاه غیرماورائی است بنابراین غرب، بیشتر روی سلامت جسم انسان تمرکز دارد در حالیکه سلامت از دیدگاه اسلام، شامل سلامت معنوی نیز می‌شود که عبارت از سلامت روح و روان انسان است.
اگرچه در سال‌های اخیر، سلامت معنوی در تعاریف سازمان جهانی بهداشت نیز گنجانده شده است، اما منظور از سلامت معنوی در دیدگاه غربی‌ها نیز سلامتی است که در خدمت جسم انسان باشد. بنابراین مشکلی که در نظام سلامت خود داریم، ناشی از دیدگاه غربی است که این دیدگاه، سنخیتی با رویکرد حکمت‌شناسانه و هستی‌شناسانه ندارد.
در واقع در اسلام، انسان مجموعه‌ای از ابعاد مختلف است که تنها یکی از این ابعاد، بُعد جسمی اوست؛ ابن سینا معتقد است که مشکلات روحی، علت غایی بروز بسیاری از بیماری‌های جسمانی است؛ برای مثال، فردی که مبتلا به حسد است، دچار عوارضی مانند اضطراب، زخم معده و سایر مشکلات جسمی نیز می‌شود.
تسنیم: توجه نکردن به بعد روحی انسان در نظام سلامت، در کشور ما و کشورهای غربی، چه اثراتی داشته است؟
به دلیل عدم توجه به تأثیر مسائل روحی بر سلامت جسمی انسان، درمان‌هایی که در حال حاضر در کشور ما وجود دارد صرفاً درمان‌هایی تسکینی است در حالیکه رویکرد طب سنتی ایرانی و اسلامی، پیروی از علم حفظ‌الصحه است که باعث پیشگیری از بروز بیماری‌های مزمنی نظیر دیابت، سرطان، چاقی و… می‌شود.
نظام‌های غربی نیز به این مسئله اذعان دارند که نتوانسته‌اند عدالت در سلامت ایجاد کنند؛ برای مثال در کتاب سلامت ۲۰۱۲ آمریکا، آمده است که علی رغم پیشرفت آمریکا در ارتقای شاخص‌های سلامت، این کشور هنوز نتوانسته است شکاف طبقاتی و تبعیض را در حوزه سلامت از میان بردارد و تجاری شدن سلامت، منابع حوزه سلامت را به شدت به تحلیل می‌برد.
تسنیم: تجاری شدن خدمات سلامت چه پیامدهایی را برای مردم کشورمان داشته است؟
یکی از نتایج تجاری شدن خدمات سلامت در کشور ما، افزایش آمار جراحی‌های زیبایی مانند جراحی بینی، لیپوساکشن و … است؛ عدم توجه به مبانی حفظ‌الصحه از یک سو و فقر فرهنگی مردم در زمینه سلامت از سوی دیگر، باعث تجاری شدن حوزه سلامت شده است؛ برای مثال در بسیاری از مردم جامعه، شاهد این مسئله هستیم که فرد، برای پیشگیری و درمان بیماری خود هزینه پرداخت نمی‌کند اما حاضر به قرض کردن پول برای انجام عمل جراحی بینی است! بنابراین باید به‌جای درمان محوری در حوزه سلامت، به سوی ارتقای سواد سلامت جامعه برویم.
تسنیم: مکانیزم مورد نظر شما برای ارتقای سواد سلامت جامعه چیست؟
اول اینکه در هنگام تعیین بودجه در مجلس شورای اسلامی، باید آموزش و پیشگیری را مقدم بر امور درمانی بدانیم و برای آن سیاستگذاری مناسبی داشته باشیم. دوم آنکه ارتقای سوادسلامت جامعه باید به صورت یک حکم در قانون برنامه هفتم توسعه، وارد شود.
تسنیم: در این صورت، جایگاه طب سنتی ایرانی ــ اسلامی در برنامه هفتم توسعه چه خواهد بود؟
جایگاه طب سنتی در اسناد بالادستی ذکر شده است؛ برای مثال در سیاست‌های کلان ابلاغی، بندی داریم که به لزوم نهادینه شدن مبانی طب سنتی در کشور اشاره کرده است.
تسنیم: وضعیت امروز طب سنتی در بدنه وزارت بهداشت پس از گذشت بیش از ۱۲ سال از تاسیس معاونت طب سنتی در این وزارتخانه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در دولت گذشته، معاونتی تحت عنوان معاونت طب سنتی داشته‌ایم اما در حال حاضر جایگاه طب سنتی در وزارت بهداشت به اداره کل طب سنتی تقلیل یافته است که این امر مؤید نبود توجه کافی به طب سنتی در وزارت بهداشت است؛ آموزه‌ها و مبانی طب سنتی، همچون گنجینه‌ای ارزشمند است که باید در مباحث درسی پزشکان و پیراپزشکان وارد شود.
به‌طور کلی، وزارت بهداشت باید حمایت بیشتری از اعطای مجوز به سلامتکده‌های طب سنتی داشته باشد و از سوی دیگر، تمام افراد دخیل در حوزه طب سنتی از جمله متخصصین و عطاری‌ها، باید سازماندهی و سطح‌بندی شوند تا بتوان نظارت و حمایت بیشتری از آنها داشت.
تسنیم: یعنی حضرتعالی، مشکل عدم توجه و اهتمام وزارت بهداشت به حوزه طب سنتی را به دلیل تنزل معاونت طب سنتی به اداره کل ارزیابی می‌کنید؟!
تأسیس دانشکده‌های طب سنتی اقدام مثبت و مفیدی تلقی می‌شود اما حتی این حرکت نیز مطابق با انتظار ما در زمینه گسترش این طب در کشور، نبوده است؛ زیرا همچنان مخالفت‌هایی از سوی مسئولان حوزه سلامت و پزشکان، با تأسیس سلامتکده‌ها و مطب‌های طب سنتی، وجود دارد.
تسنیم: علت عمده این مخالفت‌ها چیست؟
“تعارض منافع” در حوزه پزشکی یکی از علل مخالفت پزشکان با اجرای چنین طرح‌هایی است؛ یکی دیگر از علل آن، عدم اطلاع پزشکان و سیاستگذاران حوزه سلامت، از میزان اثربخشی گسترش مبانی طب سنتی بر وضعیت سلامتی افراد جامعه است.
تسنیم: آیا شما قائل به واقعیتی به‌نام وجود مناسبات گسترده مالی بین شرکتهای دارویی کشورمان با برخی پزشکان و اهدای جوایز نقدی و سفرهای خارجی به پزشکان از سوی شرکت‌هایی دارویی هستید؟
بله! پرداخت مشوق‌های مالی و اعطای هدایایی مانند سفرهای خارجی از سوی شرکتهای دارویی به برخی از پزشکان برای تجویز داروهایی با برند خاص و شکاف عمیقی که بین درآمد پزشکان و سایر اعضای کادر درمان مانند پرستاران وجود دارد از مصادیق بارز تعارض منافع در حوزه علوم پزشکی است.
تسنیم: برای کاهش این تعارض منافع، چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟
متأسفانه اخلاق معنوی و ارزش‌گرایی در بین دانشجویان پزشکی کمرنگ شده است و تبعات آن، متوجه بیمار می‌شود. اگر پزشک، اخلاق‌مدار نباشد رضایت و سلامتی بیمار نیز به دست نخواهد آمد؛ بنابراین باید در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، کاری کنیم که دیدگاه پزشک به بیمار، صرفاً یک دیدگاه مادی نباشد.
تسنیم: کشورهای دیگر برای افزایش اخلاق پزشکی در بین پزشکان، دست به چه اقداماتی زده‌اند؟
در کشورهای توسعه‌یافته، پس از پذیرش دانشجو در دانشگاه و قبل از ورد او به حیطه درمانی، او را با بیماران بدحال و در شرایط مختلف مواجه می‌کنند تا برخورد دانشجوی پزشکی را با بیمار بسنجند؛ در حالیکه پذیرش دانشجو در کشور ما، صرفاً بر اساس نتیجه و رتبه کنکور او است.
نقش مجلس در کاهش این تعارض منافع نیز بسیار پررنگ است، مجلس شورای اسلامی، می‌تواند از طریق اصلاح ساختارهای حوزه سلامت، از مفاسد موجود در حوزه دارو، تجهیزات پزشکی و سایر مسائل کلان حوزه سلامت جلوگیری کند.
انتهای پیام/