این روزها بحث آزار و اذیت کودکان در شبکه های اجتماعی بسیار مطرح شده و هر چند این موضوعات از نظر روانپزشکان موضوعات جدیدی نیستند, ولی بسیار حائز اهمیت هستند در بحث کودک آزاری نکته اولی که بسیار حائز اهمیت است, این بوده که آزار و اذیت کودکان صرفاً محدود و منحصر به آزار جسمی و تنبیه بدنی نیست مقاله ی زیر توصیه های پزشکی دکتر محسن رحیم نیا دبیر اجرایی سی و چهارمین کنگره سالیانه انجمن علمی روانپزشکان ایران است درباره نشانه های کودک آزاری در ادامه بیشتر بخوانید
انواع مختلفی از آزار و اذیت کودکان وجود دارد که ممکن است به دلیل اینکه جسمی و فیزیکی نبوده کمتر به چشم آید، اما می تواند سبب آسیب رساندن روانی به کودکان شود. به طور مثال بحث نادیده گرفته شدن کودکان است و کودکان زیادی هستند که به اندازه کافی دیده نمی شوند و نیازهایشان مورد توجه قرار نمی گیرد.
آزار جنسی کودکان نیز از دیگر انواع آزار و اذیت به شمار می رود که ممکن است گاهی مورد غفلت قرار گیرد. باور غلطی که در این زمینه وجود دارد این است که بسیاری فکر می کنند کودک آزاری تنها در خانواده هایی وجود دارد که از لحاظ اجتماعی و اقتصادی رتبه پایینی دارند. در حالی که این چنین نیست و همه بچه ها ممکن است در معرض این آسیب باشند در صورتی که مورد مراقبت قرار نگیرند.
باور غلط دیگری که در زمینه آزار جنسی کودکان وجود دارد این است که بسیاری از افراد تصور می کنند کسانی که بچه ها را مورد اذیت جنسی قرار می دهند غریبه هستند، در حالی که دقیقاً این قضیه برعکس است و اغلب کودکانی که مورد آزار قرار می گیرند توسط افراد آشنا و نزدیک مورد آزار قرار گرفته اند.
باور غلط دیگری که در زمینه کودک آزاری وجود دارد این است که افراد تصور می کنند همه کودکانی که مورد آزار جنسی قرار گرفته اند خود در آینده به نوعی آزارگر جنسی خواهند بود، در حالی که این چنین نیست.
رفتارهای کودکان را باید به صورت جدی مورد توجه قرار دهیم، مثلاً کودکانی که به صورت نامتناسب نسبت به سن خود بازی هایی با تم جنسی با اسباب بازی یا اشیاء دارند می تواند ما را به شک بیندازد، کودکانی که دچار کابوس یا مشکل خواب هستند، کودکانی که منزوی نبوده و ناگهانی منزوی شده و یا به والدین خود وابستگی غیرعادی پیدا می کنند.
همچنین کودکانی که غیرعادی یا مرموز می شوند و احساس می کنند شخصیت شان تغییر کرده، کودکانی که یک دفعه احساس ناامنی می کنند و این مسئله برایمان قابل توجیه نباشد، یا رفتارهای بچگانه تر از سن شان نشان می دهند مثلاً کودکی که سال هاست شب ادراری نداشته و یک دفعه دچار این مشکل می شود.
از دیگر نشانه هایی که لازم است با دیدن آنها توجه بیشتری از نظر احتمال مورد سوء استفاده قرار گرفتن کودک انجام داد، ترس های نامعقول از برخی مکان ها و برخی افراد، تغییر الگوی غذا خوردن بدون توجیه ، نام بردن از اعضای بدن با واژگان بزرگسالانه ، اشتغال ذهنی زیاد پیدا کردن با دوستی که خیلی بزرگ تر از خودشان است،نیز است.
علائم و انواع کودک آزاری
پیدا کردن یک هدیه یا مقداری پول در وسایل شخصی کودک که هیچ توجیهی نداشته باشد، می تواند نشان دهنده کودک آزاری باشد، خودآزاری و به خودصدمه زدن کودک، کبودی یا زخم بدن ، مخصوصاً اطراف ناحیه تناسلی و دهان کودک، بیماری های مقاربتی در کودک، ترس شدید از تنهایی، از دیگر نشانه های احتمالی کودک آزاری بوده که باید حتماً مورد توجه قرار گیرد.
همه این نشانه ها زنگ خطر به شمار می رود و باید این احتمال را بدهیم که شاید به نوعی کودک آزاری رخ داده است، باید بررسی های بیشتر در این زمینه صورت گیرد، همچنین والدین باید تلاش کنند شنونده خوبی برای کودک خود باشند تا کودک به این باور برسد که اگر اتفاقی برایش افتاده آن را میتواند با اطمینان برای والدینش بازگو کند نه اینکه نگران باشد که ما او را تنبیه خواهیم کرد.
کودکان معلول یا عقب مانده ذهنی سه برابر بیشتر از سایر کودکان در معرض کودک آزاری قرار دارند. کودکانی که مورد غفلت قرار گرفته و کودکانی که بیش از حد از اینترنت استفاده می کنند نیز می توانند راحت تر قربانی آزارهای جنسی واقع شوند.
زمانی که خانواده متوجه کودک آزاری شد، یک شوک برای آنها رخ می دهد و همه خانواده دچار مشکل می شود و تک تک اعضاء خانواده تحت تأثیر این قضیه قرار می گیرند. گاهی اختلاف شدید بین زوج ها رخ می دهد، لذا تماس با یک روانپزشک به خانواده و کودک بسیار کمک می کند تا بتوانند راحت تر از بحران خارج شوند. به منظور حفظ و برقراری مجدد تعادل در خانواده، اغلب گرفتن کمک حرفه ای از متخصصان روانپزشکی، به خصوص روانپزشکان کودک و نوجوان، بسیار کمک کننده است.